Pages

Tuesday, August 2, 2011

DENGUE FEVER


                                                 Dr. Janet L Stephens,
M.D.,Sr. Physician,  
Swami Dayanand hospital
Municipal Corporation of Delhi.

       Nikum khan eini mi tamtak Dengue leiin an damnawa. Athen lem chu Hospitala admit ngai hiel khawm an um a. Nikum khan Delhi Thurawn atho hin Dengue chanchin ei loin suo tah a chu, a tharin ei hungin suo nawk anih.
Mihriem eiin veng fimkhur phawt chun, hi natna laka inthawkin ei him thei anih.Delhi khawpui ah RUO hai khom a sur deu zing tak leiin, thokang khom an hung pung pei a, thokang leia natna- Dengue, Malaria, Chikungunia,etc leia na  khawm an hung pung pei anih.   A hmaa Dengue leia lo na ta hai khom inveng fimkhur a la pawimaw tho anih.
    ‘ Dengue’ natna hi virus hrik lei a nih a. Hi virus hi chi li-Den1,Den2,Den3 ,Den4 a um.  Hi hrik hi thokang chikhat ‘Aedes’ in a pai a, mihriem hi natna lo invawi lai a se hnungin, mihriem dang a se nawk pha leh, natna a hung siem hlak a nih. Hi thokang hi , ‘Tiger mosquito’ ti khawm a nih a, a san chu, a pum le a ke hai a tiel lei a nih. Thokang hi a’n tuia inthawka, a puitling chen sung hi ni 7 vel a nih. Tui faiah an intui nuom a. In sung, mihriem chengna hmun, inthim lai an cheng nuom a. Tui tlawmte intlinga hai an intui thei a nih. Chuleichun , in kawlvela tui intling- cooler, bel,flower pot, plastic no/ bag,motor tyre,hmunhnawk intling,inchunga tank, inbawlna hmun,etc a hai hin an tam a. Ruosur zo hin an pung nasa hlak. Sun lai mihriem an se nuom hlak bawk a nih.
     Natna inlang dan tlangpui chu hienghai hi a nih- 
1.    Khawsik- ni 2 a inthawka ni 7 vel chen
2.    Lu na , mitmu na, pangkham,ru le chang na
3.    Pang a hai chi te te a sen (rashes) hung um
4.    Hnar, bau, zun,pang a inthawka hai thisen a suok thei a, ek khawm a dum thei a nih. Nuhmei hai chu an thi put a tam thei bawk a nih.
5.    Phing na, luoksuok,
6.    Luhai, khuomuol hrelo,Blood Pressure in hnuoi,so them mumal theilo,thlan suok rak, etc
    Mihriemin a vawikhatnaa nat hin Viral Fever pangai angin a na a, thisen suok, BP in hnuoi, ti hai a nei ngai rak nawh. Vawihnih an vawi nawk hin , a taksaah a hmaa, antibody lo um sa le tuta virus lut thar hin reaction an nei a .Chuleichun Platelet ,ei taksa a thi suk chat tu , a suk tlawm a,nuoi khat nekin a hung tlawm hlak a nih.Platelet khom hi a thawk ding angin a thawk naw thei bawk anih. Hi hi dan naranin khawsik a inthawka ni 3, 4 hnungah , a tlawm tan hlak chau  a nih. Amiruokchu , Platelet hi darkar 6 danah an siem thar nawk pei, chuleichun mi then tlawmtea chau Platelet hi an hnuoi vieu hlak chau a nih.  Hi baka hin, Thisen zama inthawkin Thisen tui(Plasma) a put a, Thin , Mit(gall bladder) , Chuop etc hai an vung hlak bawk a nih. Hi lei hin thisen zamah thisen tak ( Haematocrit level)a tam ta lem a,. Thisen zama hin tui (Plasma) a tlawm tak leiin, BP a hung in hnuoi a, so (Pulse) an rangin(>100/ min), a chau bawk hlak a nih(them mumal thei ni nawh). 
     Khawsik ni 2 vel a re hnung chenin, thisen zama inthawkin plasma hi a put dawk nuom a, platelet count khawm a la tla hnuoi hlak. Hi lei hin, khawsik a re hnung ni 3 vel chen, Platelet count le Haematocrit nitina en a tha.
        Dengue hrik hi chi 4 anni leiin, mihriemin Eg : Den 1 leiin nikum,kum dang  khan lo na sien,hi chi a inthawk a hima chu, Den2,3,4 hai leiin ala na nawk thei tho anih .
       
         

  A  ENKAWLDAN-
      Dengue fever sukchieng na hi khawsik intanni anthawka ni 5 chen hin NSV Rapid test Eliza based aniha,ni 5 hnung tieng chu Mac Eliza test a nih a.
Dengue virus thatna dingin tu chen hin damdawi le vaccine hmu suok ala ni nawh. Platelet count 20,000 /cumm chen a ni khawmin, BP a pangai a,thisen a suok/put naw chun,iengkhawm inlau ding a um nawh.
1.Um hadam a pawimaw.
2.Pang suk deina dingin –Paracetamol (500mg) puitlingah darkar 6 dana pek thei a nih. Puon deia pang dep ding. Aspirin, combiflam , etc fak lo ding.
3.Oral Rehydration Solution (ORS) , tui,thei tui,etc, thei ang anga dawn ding.

HIENGHAI HI A UM CHUN HOSPITAL PAN PUI VAT DING:

Phingna dam thei lo, inluok nasat leia chau, taksaa inthawka thisen suok, pang chite tea hung sen, khawmuol hrelo, inthlan nasa, zun a tlawm , lu hai,thuok insam,Khawsik nihnih, nithum vel a re hnunga khawsik hung um tan nawk, etc.
  INVENG DAN-
1.Tui intling, hmunhnawk reng reng pei ding kar khat ah vawikhat bek-cooler, bel, no,bottle,par bel, etc. Cooler hmang lo a ni chun, in ruok ding.Tui intling pei thei lo chu det deua sin ding.
2. Tui intling pei thei lo chu kar khatah thau (oil) eg.kerosene,petrol,hair oil,cooking oil- thirhaihaw khat sung ding. Annaw khawma, Temephos granules thirhaihaw khat bawk kar khat ah vawi khat thlak ding.
3.Thokang se laka in veng fimkhur- Thosilen hmang ding sun le zanah, cream(odomos) ,coil, electric liquidator(all out,etc) , zakuo ban tluon hak, kekawr tluon bun,etc.
4. Thokang insunga an lut nawna ding a kawtkhar, tukvera hai net zar ding.
5. Thokang thatna dingin Spray (Hit, odomis,etc) hmang ding.  
6.Racquet( Myanmar,China siem) hai khoma thokang that thei  an nih.       
                                                                   
                           

No comments:

Post a Comment