Pages

Tuesday, May 17, 2011

Father’s Day Chanchin-Ramthienghlim Varte


“Khawvela ka hmuthei Pathien Lalpa mi ruotpek chu nang hi i nih. Pa, kanza che a, ka hmangai bawk che.”

Kohran pawl hrang hrang kum bula inthawk kum tawp chen programme hotuhaiin an mi hei siem pek a, DAY inser ding hi ei hau em ema, a mik-a-mak ei hriet le ei hrietnaw khawm a um nuol ning a tih, ei phur dan dana ei hmangzo khawm a tam. A kar laka mithi dam ei nei a, hotulienhai an hung nawk lem chun programme siem thiem fet a tul. Nikhat lai el khan Mother’s Day ei hmang zo chauh a, ei hmabak chuh Father’s Day hungtlung ding June Pathienni vawithumna hi ani ding a na. Ienganga hung intan am,
iem a thiltum tak le a hmang danding tihai ei hriet theina dingin tlawmte ka hung ziek a nih.

Nunghak Sonora Smart Dodd chuh Kum 16 mi chauh ani’n vangduoithlak takin a nu’n nau neina leiin a boral san thut el a. A pa chuh William Jackson Smart lo sinthaw-mi, American Civil War laia thuoitu pawimaw tak a nih. Chuongchun nunghak Dodd le a unau pangahai chu a pa enkawlna hnuoiah harsa taka seilienin kawppui dang khawm zawngloa hmangai taka a pa’n a chawm lien an nih. Kum 1910 khan nunghak Dodd chu Central Episcopal Church, Spokane, Washington khawpui a Mother’s Day thucha a ngaithlakna ah pahai tading khawma inzana le chawimawina siemve an phuzie a hriet suok a. Chuleiin, pa hmangaina inthukzie ngaituoin a Father’s Day (Pa Ni) siem a inser le chawimawina siem ve chu a pawimaw hlein a hriet a.
Chuleiin apa piengchampha June Ni 5, 1910 hi apa hrietzing dinga Father’s Day a puong dingin Rev. (Dr) Conrad Bluhm Old Centenary Presbyterian Church-a (tu hin Knox Presbyterian Church an tih) hotu le YMCA thuoituhai inhmupuiin rawtna an siem ta a. Amiruokchuh, hun a tep-in-ter em a phuisui deua inser ei nuom si leiin a hun hi sawn hla met ei ta, June pathienni vawithumna (June 19, 1910) hi ni lem sien tiin an hung rawt thluk tah a.

Kohran thiempuhai leh inrawnin hi Biekin-ah Father’s Day hmasa tak chu hmang a nih. Hi ni hin YMCA member (tleirawl le tlangval) hai chun hi ni a inkhawmhai po po Rose par mawi tak el pahai kuoma inhlan dingin an buotsai a. Pa, la dam zinghai kuomah Rose par a sen an inhlan a, Pa muol liemsan tah memberhai kuomah ruok chun Rose par a var an inhlan ve thung a, chuongchun Father’s Day chu inserin pa hai hi kohran, khawtlang le insunga an tangkaina le hlutna thucha ngaithlain phuisui takin programme an hmang tah a nih.
Washington Governor-in chuongthu a hrietin a lawm em em a, Mother’s Day ang bawka sawrkar hrieta puong dingin kum 1916 khan US President Woodrow Wilson kuomah thurawn a siem ta a. Ama huna hei sukfel el thei ani naw leiin kum 1924 US President Calvin Coolidge a hung ni khan mipui kuomah National Father’s Day dinga a nuomthu a puong lang ta a. Sienkhawm, a thiltum le inserna san ngaituo loa mi tam takin sumdawngna thila hmang an ti thawngna leiin US Congress chun alo pawmpui el thei naw a. Amiruokchu, chutaka inthawk chun June Pathienni vawithumna chuh Father’s Day tiin New York khawpui le Kohran dang dangah an hung inser ta pei a. A hung indar lien pei a, kum 1926 khan New York khawpuiah National Father’s Day Committee siem a inhmukhawm vawikhatna an nei ta a. Sawrkarin Mother’s Day ang bawka National Holiday a puong ngei dingin thutlukna an siem a, theitawpa bawzui a hung ni ta pei a. Chuongchun, kum 1956 khan US Joint Congress chun June Pathienni vawithumna chuh Father’s Day sawrkar hrietpui dingin a passed tah a nih. Chun, US President thar Lyndon B Johnson chun official-in National holiday dingin mi po po hriet dingin kum 1966 khan a puonglang a. Chu zo hun sawtnawtea kum 1972 khan Richard Nixon a hung President-in June thla Pathienni vawithumna chu Father’s Day ni dingin namdetna suoi a kei tah a nih.

Monongah, West Virginia a December 6,1907-a thil chosuokna khur inthuk takah Pa lo ni tahai mi 210-in an hringna an chan le inzawmin Father’s Day kum 1908 July 5, khan Fairmont, West Virginia ah Mrs Grace Golden Clayton chun alo hmangpui ve a. Amiruokchu, Kohran thuoitu le sawrkar tienga bawzuitu an hrat tawknaw leiin hriet a hlawnaw a, sunzawm le hrilzuina a um tanaw bawk leiin nunghak Sonora Dodd hmalakna a Kohran thuoitu le YMCA hmalakna kha Father’s Day a hmang a hung ni ta pei a. Chuleiin, a bul tantu le hmusuoktu a hung ni lem ta a nih.

Father’s Day hi rambung hrang hranghai khawmin ursun takin an inser ve a. A ni thla ruok chu an ang tawlnaw rup a. Tuta June Pathienni vawithumna inser tu hi an tam tak. Rambung sakhuona a Kristien naw hai tak takin an lak ursun a hawi a. Hindu tamna ram hieng India, Nepal haia khawm Father’s Day hi August thlatawp annawleh, September thla dettir ni (Amavasya)-hin an hmang ve hlak a, nu le nauha’n inthuruol takin pa an chawimawi hlak. Chuongangin khawvel hmun hrang hranga haiin ursun takin Mother’s Day ang bawk in hi ni hin chuh duottakin nu le nauhai thangruolin pahai Hotel a dam bu an fakpui a, thilpek dam an siem a. Kohran programme phuisui taka siemin chawimawna le pahai ta dinga tawngtai pekna Pastor-in ursun takin a nei hlak.
Kohran tinin Mother’s Day ei hmangzo hun sawtnawtea Father’s Day (Pahai Ni) hmang dinga programme ei siemdan iengtinam ani tawl ka hriet vawng naw a. Tuchena ei hmangdan tlangpui hi ka ngaituoin, ei hrawsuol met amani aw ka tih. Asanchu, Mother’s Day inserna a NU chawimawina inhlantu le petu (hmathuoitu ding chu) an pasalhai niloin nauhai anni lem a, nauhai khan pa leh thangruolin an thaw lem ding a na. Chuongangin Father’s day inser huna khawm inzana inhlantu, petu ding le chawimawi tu ding chu an nuhmeihai niloin nauhaiin nuhai leh thangruolin PA an chawimawi ding kha ni lem awm tak. Nupa (Husband and Wife) in chawimawina ni ang deuin ei hmang lem nin ka hriet a. Nuhai Ni, Pahai Ni ei hmang reng reng hin nauhai mawphurna lem vawng ding chu nu-le-pa in an thaw pek vawng lem niin an lang. Ei inlet suol deu hlek amani ding chuh. Chuleiin, nauhaiin hieng ni a hin chite khawm mawphurna neiin an inhriet ngai naw niin an lang. Children’s Day a ruok chun nu-le-pa inthuruol takin nauhai ei chawimawi ve thung ding niawm tak a nih. Hi ka hmu phak ve chin a Kohranin ei hmangdan tlangpui nia ka hriet ka hung ziek lang ve a nih.

Father’s Day hung suok dan tlawmte ka hung tarlang hi hmang tangkai ding le a hung intan dan le Pa-in nau a hmangai zie, Pathiena khawm mawphurna insangtak nei a, chawimawi le inzana eiin entir ni ani leiin nuhmei le nau inthuruol takin, “Pa, i mi hmangaina leiin hieng chen hi ka ni phak tah, lawmthu Pathien hmingin ka hril che. Ka ta dinga i thil nei iengkhawm inro derloa, i taksa, i lungril, i varna, i thiemna, i hratna po po inhlan a, khawvela ka hmuthei Pathien Lalpa mi ruotpek chuh nang hi i nih. Pa, kanza che a, ka hmangai bawk che” tiin, hi ni hin Pa hmel la hmuphakhai chun an hmabulah Pathien hmingin bawk khup ei tiu. Amiruokchu, Father’s Day hmasa tak hmang tum a YMCA thalaihaiin Rose par a sen le a var an the anga Pa hmel hmuphak talo (kei a ziektu thangsain) Rose parmawi a VAR dawngtu ding chu iemanizat ei um ka ring a. Chuong alo ni khawmin Pa neinawhai Pa chuh Pathien a na, Nu neinaw hai Nu chuh Pathien a nih ti hre seng ei ta; ei chan sengah lungawi taka Father’s Day (Pahai Ni) hi hmang tangkai seng dingin Lalpa’n tiemtuhai po po malsawm raw seh.

No comments:

Post a Comment