Pielral Nisa

-Lalringsan Hrangchal

          Zing ka tho in hma thei taluo lei am a ni ding nisa hi a suok intak ka ti thei hlea. Nisa suok nghakin insawng chung veranda a hin tuktin ka thung hlaka. Ka umna inchunga inthawka zieng daidaw hung fartla tak takhai chun thawklekhatin ka thleirawl lai huna a mi thuoi kir hlaka.

Zieng khawvar that hma a meiser sita bu ka thak hun dam, Zieng inhma deu deua Christmas thuomhnaw man ding tia hmarcha loa ka fe hun dam. Ka daidaw palna ka khup hnuoi tieng po hu thluka lo hnawma mazu chang ve malama bethlieng kunga khau thikthi ka man hun dam. Kan khuo thleirawlte hmeltha ka ti em em, ka phu phak ruol nia ka hriet naw em leia ka try ngam ngailo nu’n a kutsebi a min buntira, hmarcha ka lo zata ka kutteua chu kutsebi thlevar ka hang hmu deu zing leia ka hlim ziet hai dam te kha.

            Sap hai lekha ziek thiem P.B. Shelly’n, “Ei hlim lai ni taka ei ngai nihai khawm hin mitthli a lo pai ruk zing a nih” a lo ti hi andik ka ti zuol thei em em a. Ka thleirawl lai huna mawl em ema hun hlimum taka ka hmanghai te khan ka mitthli an suktlak ta ringawt el a.Khang hun laia hlim em ema ka hun hmanghai te khan voisun ka mitthli an suktlak ding a ni ti reng reng ka lo ngaituo ngai si nawh.

            Khawmuol ka hung hriet tana inthawka voisun chena Pathien mi thuoi dan hai ka hang ngaituo hin hrietthiem intak ka ti hle leiin Pathien laka hin ka nuor em em hlaka. Ka naupang lai hriselnawnain kan insung a faksiet nasat ziet dam, voisun chena ka hriselnawna hai le lekha kan chuk suonga harsatna ka tuok rawn biek ziet dam le voisuna ka nina le ka sinthawna a hai hin ka lung hi a awi theinaw hlea. Mi anga nina nei nilang chu ka harsatna tuorhai zieklangin mi tamtak tadinga malsawmna a ni hiel khawm ka ringa.

            Ka hung graduate a, mi angin sin ka hang zawng ve bawk hlak chun Hmar nau lai keia neka hlawsam rawn an um dim a ni ti thei hielin ka sin zawngna lampuia hin harsatna an phum rawn biekin ka hriet hlaka. Mihai hlawsam dan le ka hlawsam dan hi an angnaw hlea, ka chunga hin Pathien hi a TAWROT biekin ka hriet hiel hlaka. Kei chu hlawsam el khela vai rama vawi tam tak a min chavai tir el baka, ka nu le pain an faksik tak meu meua an pawisa mi hung thawn tawk tawk pawisa tam takhai te kha vai rama amin khawral tir hlaka. Sipai ka ni nuom luot leiin Allahabad, Bhopal, Bangalore le Kolkata a hai voi tam tak pawisa khawral, chavai le hlawsam dingin interviewa a min fe tir hlaka. Hlawsam ding tho tho chun a hnaina deua pawisa seng thlawm deuna dinga hai min fe tir hlak sienla ni ding kha!Sipai ni ding hin a mi phalnaw nieng a tih tiin SSC hnuoia sin dang dang le Bank a hai ka lung ka hang inleng ruoia, chuong a hai khawm chun  voi tam tak interview a bawk ka hlawsam nawk si. Written hi a min fethleng tir khanglang in pawisa seng ral dan ding kher kherin interview chen hi a min fe tira, ei chavai zek hnung le pawisa nei sun ei seng vawng hnungin a tawpa a min hlawsam tir nawk hlak si. Ka hang ngaituo vang vang khawm hin Pathien hi misuol tak niin ka hriet tlat el tah a. A HMELMA ni dinga a mi lo indin ka ni awm hi tina lungril lien tak ka nei hiel tah a.

            Hienga ka tadinga a suol hle ani ti ka hriet hnung khawm te hin belding dang ka hriet hlawl sinaw leiin Ama bawk ka bel nawka. Ka chunga a thil thanaw thawhai popo theinghil pekin ka ngaidama, Ama a bawk kan nghat nawk hlak lei hin maleilei a sawnga ienga a mi ngainaw zo vawng anta hih tiin Pathien chunga hin nuor hel ka tum a. Mosie dam kha a nuomnaw sa sain a ko luia, Tirko Paula dam kha a suol em em vei leh ka belruot a tia, Pharoa dam kha a nuom thu bek bek khawm niloin a lungril a sukngar peka, Lal Saula dam a nuom thu ni bek bek loin mipuiin an hni nasa em leiin lal anni tira, a tawpa a sunga khawhri an lut tira lungngai takin an thi tir nawka. Pharoa hai, Lal Saula hai ang deua a thanaw tienga  hmang dinga Pathienin a milo ruot ka ni awm hi tiin ka ngaituoa. Voisuna sin chite thanaw deu ami pek khawm hi kan lawina kohran nu le pa ha’n an mi hni pui nasa em leia ami pek mei mei niin ka hriet a. Chuleiin tuta inthawk chu suol deua hun hmang dingin kan siema. Ka suol na dinghai khawm chu a hnuoia ang hin point ka siema:-

a) Zu dawn ding     

b) Nunghak/Tlangval na kawnga inhuot ding

c) Thu khel hril ngat ngat ding

d) Bible tiem le Tawngtai tawpsan ding

e) Pawisa thei ang anga fakruk dan ding lampui ngaituo ding

f) Zawlro/Zamaw sam deu zing ding

g) Suol thaw dinga midang thlem ngat ngat ding

h) Setanic kohranhai zawm dan ding an hmaw tienga ngaituo ding

Ka sin ka hang tan tuma leh, zu chu ka hau hlea, anachu ka training zo, veng ka fe khan Biekina Pathien hmabulah, sipai ka thang suong popo zu hrim hrim intemlo dinga thu Intiemkam kan ta si. Ama (Pathien) lei niloin ka mihriem ram taka khawm mani thu lo intiemkam ta hang hlen lo chu a pa naw tlak ka ti si. Nunghak hang suolpui ding chun women’s constable an tama remchang hle dingin ka ringa sienkhawm natna thanaw kai pal kan lau baka mihriem ram taka khawm nunghak/tlangval na kawnga pawrche taka hun hang hmang el chu tirdak a um deuin ka hriet si. Bible le Tawngtai hlak chu ka sin ka buoi leia thaw hman tak tak ngailo reng kha ka na. Chuongchun ka suol tumna point popo chu zuk sukpuitling el ngaina a um nawa. Ka suti huna setan kohranhai zawm danding ngaituo chu a thatakin ka hrieta.

            Ka tadinga Pathien suol ziet le suol thaw dan ding lampui ngaituoa ni tam tak hun hmang ka ni tak lei chun bu ka du nawa ka taksa khawmin a chau pha ta em em el a. Ka lu anhaia bu hang fak lui ka tum khawm chun ka luok a suoka, ka beidawngin doctor ka pan leh nau insiet nieng I tih an mi tia, nau insiet dingin nuhmei ka la nei si nawh. Naupanghaiin bawngnenetuia faloda an mi pawlpeka tlawm te tea ka dawn ti ngawt naw chu hun sawttak bu mumal ka fak nawa. Ka natna ka hrieta, ka dampui thei si nawh. Pathienin a HMELMA dinga amin din ka lo ni awm hi ti ngaituona chun ka hringnun a suk rimsi hlea, ka taksa khawmin nasatakin a tuor ani chuh!

            Oct 23, 2011 tuk nisalum inchana ka thung chu dei ka ti em em leiin zakuo panga, kekor pathum le mawza pahni ka bun inthuoa. Nisa a hung suok chun ka thungna hmun insawnin tuolzawla chun nisalum chu ka awia, chawmkhat ka thung hnung chun dei ka ti em em chu hung re in ka thuomhnawhai khawm chu ka hlip thea. Chu nisalum hmang chun Pathienin, a HMELMA ding niloa, Ama ram sana Setan kulbang thiektu ni dinga Lal thisen ngata a milo insieng tir ka ni ziet chieng em ema a mi hung inhriettir nawn chun ni tam tak sunga ka ngaituona zan inthim sa tak chu Pielral Nisa’n a hung sunvar uoi uoi in ka hrieta. Chuleiin Pathienin Pastor Lienrum fethlenga a nauhai tadinga a pek “PIELRAL NISA” ti hla hi ka ditna a zuol em em leiin tawitein hang suklang ka nuom em em leiin hi lekha hi ka ziek pha ta anih.

            Pielral nisa ka lungrilah a hung var ta

          Ka thla Muongleia kalchawiin,ka rinumna lawmna’n a hung par

          Pa thununna ka tuor muolsuo zoin

Hla phuoktu hi mihriem a ni ve leiin khovel ropuina le hausaknahai an hnar ve a anga. A nuhmei a nauhai leh hadam deu meta khawsak khawm a nuom ve leiin a taksa khawsak na ding ngaituoin an vel ruoi chu ni naw nim maw. Sienkhawm Pathienin taksa khawsakna rama pasie taka Ama rawngbawltu dinga a thlang a ni leiin khovel ropuina a zawnghai chu hmu nekin lungngaina zanthima a thuoilut lema. Chubaka, a insungin hriselnawna dam, fak le dawn tlaksamna dam le a rawngbawlna kawnga harsatna tam takin a bawm ngei a anga. Chuonga a hringnun mangang taka an vai lawp lawp chu hmangaitu Lalpa’n a phalnaw leiin a ngaituona zanthim chu Pielral Nisa’n hung elvar pekin, a thla Muonglei rama kalchawiin a harsatna tuorhai popo chu a tadinga lawman parmawi tak an hung inchang ta lem a nih.

            Thununna hlawlo khawlai nau hi chu kan naw

          Kan siengna Lal thisen ani, suol rawngbawlin inhmang ka tiem aw

          Chatuona hlun ding ka Lal sin naw chu

Tum a ni ti hi an hrietchieng em em ela. Lal thisen ngata insieng a ni leiin a hringnunin tapna ruom hrawin vawi tam tak chelban lo invai lawp lawp hlak sienkhawm lampui indik a hraw theina dinga a Pa remruot ani ti a hriet chieng hlea. Chuleiin a retheinahai popo chu suol rawngbawlna ding hmangruoa inchang thei nisienkhawm a Pa sinthawna dinga sukhrattu anni lem pei anih.

            Ka tadinga ka hring lain ka lawm ngai nawh

          Ka Lal Krista kona anga Isak maichama ka inhlan chun

          Malsawmna tuikhur lawmna’n a hung luong

A nuhmei a nauhai le khawm fak le dawn tha an hmu phak ve nawa, sil le fen khawm mi ta ang an nei phak ve nawa, an in le lohai khawm chu inzapui um khawp raka thanaw khawm ani hmel a. Chuleiin, a mimal le a insung tadinga khawsakna inhawi met khawm a ngaituo ve hlak chu ni naw nim maw.Sienkhawm ama tadinga hamthatna a ngaituona hai reng reng a chun lawmna hrim a hmu ngai naw a nih. Krista Hming leia tuor le chan ding anih ti inhre thara Isak maichama a hang inhlan thei char khan malsawmna tuikhur a nuna a hung luongsuok ani kha.

            A sung le kuo le a khuo le venghai maksanin Abraham khan Pathien kona a dawna. A thlahai chunga arasi zat le tuoisuorieta phaiphin zata sukpung dinga intiemtu Pathien khan a tar kuong hnung khaw khan a thutiem a la hlen nawa. Mihriem ngaia ni thei talo ding huna nau pasal lawmum tak Isak pekin an uma. Chu a nau khat neisun a I hmangai em em kha Pumrawhmang Inthawina dinga Pathienin a hang hni nawk el kha chu Abraham tading chun a va’n tak char char awm de maw! Ranruol khang zat zat a neia, a ranhai a tha tha kha hni lem sien ni ding bah! Sienkhawm a I dit le inro tak Isak kha Lalpa’n a dit ve bawk si maw. Pathien hi chu a hming Maka ani ang hrimin mi mak tak chu ani maw.        

            Isakin ama rawna ding thing a put tun tun lai a pa dawn dinga zawna a hang siem dam kha Abraham tading chun dawn harsa tak ding chu ani maw. Eini rawi ni inla chu taphla inzawt nasa hman hleng ei ti maw. Chun a nau duot ngawi ngawi that dinga hnitu pathiena hang nei ti ringawt khawm chu pangzatum tak ding anih. Nisienlakhawm a I zui Pathien kha a hrietchieng em leiin iengangin a lungril lungngai sienkhawm “JEHOVA JIRE-Lalpa’n ngaituong a tih” tiin hnung antawl naw reng reng a ni kha. Isak maicham chunga inzala a hang sunhlum tum char khan a I ring Pathien kha a to tawk tawk naw tawp kha maw! ‘Jehova Jire’ a hmangaitu a Pa Pathien rawl hrein Isak aia inhlan ding pekin a um ni khah. Chuleiin Pastor Thangngur in “Salem puonzar hnuoia himna, Salem Lalpa kuta malsawmna JEHOVA JIRE tlanga mihai chun an chang ngei ding anih. Halleluia ame’n” tiin a lo kheksuok pui ani kha. Insung inenkawlna dinga ei pawimaw em em ei neisun sum le pai dam, tha le zung le ei thil neihai dam le ei inhawi tirna ding thilhai popo Lalpa tadinga chan ngama ei pensuok phat phat JEHOVA JIRE Lalpa’n hung ngaituong a ta taksa le thlaraua malsawmna tiem senglo ei dawng ngei ngei ding a nih. Ei ni rawi chu a tawp chen zui ngam loin Isakin, “Pa, thing le mei chu a uma,inhlan ding ei chawi si nawh, iem ei inhlan ding?” tia andawn hun khan Lalpa’n ngaituong a tih ti ngam loin ei zam sie hman hlaka an nawm maw.

            Mansawl khawpuia hin hmun le ram ka nei naw

          Ka Lal Krista an hmusitna phurin khawkawl tieng fe’ng ka ti ie

          Salemthara khin hmun la chang de ning

Hla phuoktu hin a nina Krista a thup ani tak ziet hi a hrietchieng hlea. Mansawl khawpuia hin in le lo tha, sil le fen mawi tak tak le fak le dawn hnienghnar taka a nuhmei a nauhai le khawsak relbawl dan ding ngaituo thei ding ani naw ti hi a hriet a. A sin inrimna  a chawlsan phat Van Jerusalemtharah hmangaitu Krista kebula a chawl hadam ding a ni ti hi a hrietchieng em leiin hi Mansawl khawpuia a cham sung hin a taksa inhawina ding zawng neka Krista an hmusitnahai phura khawkawl tieng fe a thlang lem a nih. Khawkawl/khawhnawm a hin chu insunga um dinga ei I dit talo thil tirdakum tinreng ei peihawnna hmun a ni leiin a pawrchein tirdak a um em em el a nih. Ringtuhai hi ei nina tak Krista a thup a ni tak leiin hi Mansawl khawpuia hin ropuina le hausaknahai zawngloa khawhnawma tirdakum tinreng mihai I tirdak le ditlo channa, pasietna, hriselnawna, hrilsietna le tirdakum tinreng phurtu ding ei nih ti hi ei hriet nawn hram nuom a um tak zet a nih.

            Ita ka ni min nghil tirnaw ka Lal Isu

          I hringnain min hring tirla damlai thlalera kan zin sung hin

          Ka kalchawi tin hi I thu ni raw se.

Ei thil nei (ei ta) chunga hin midangin thu an nei a thiengnawa, ei thu neina a ni leiin ei ram/hmun a chu ei nuom le thlai ei chienga, ei nuom le in ei bawla ei nuom le lo in ei nei hlak an nawm maw. Ringtuhai hi Pathien ta ei ni leiin Pathienin a nuom ang anga a mi hmang dinga inpek hi ei thaw ding makmaw a nih ti hi hla siemtu hin mi hril a nuom hle a nih.

            Kristien pakhat ruoltha em em el hi ka neia, nuhmei hmeltha deu neiin nau khawm pathum a neia. Sienkhawm a nuhmei chu a nunghak lai khawhlo taka hun lo hmang hlak a ni leiin nau pathum annei hnung chun an damnaw rak el tah a, an thisen an hang in check chun HIV+ anlo ni zing el tah a. A natna a hrieta inthawk fak le dawn zawng talo a ni leiin a ni telin a taksa chu a chau tiel tiel el a. Nikhat chu Pathien thu hrila kan hohlimna ah, “ I nauhai khawsak dan ding I ngaituo chang hin I lungril a sawl thei hle am?” ti kan dawn a. “Pathiena inthawka rilara malsawmna ka I dawng anna, ka ta anni nawa Pathien ta an nih. Hi khawvela ka cham sung poa enkawltu ni dinga Pathienin mawphurna ami pek ana, keiin ka enkawl zing hi remati tanaw leiin kei chu Ama kuoma chawl hadam dingin ami thuoi vak ding an ta a. Khawvela an pa hin ka rama kan lawisan pha pha chu a neitu Pathien hin a enkawltu dingin hmangaitu dang a hung ruotpek el ding an nawm, chuleiin ka nauhai khawsak danding chungchang thua hin chu an Pa Pathienin a ngaituo ding anih.” tia a mi dawn chu ka lungril a tawk hlea.

            Chungleng vate, ramsa le ram thing le ruohai let tama hlu, Ama angna neia a I siem mihriemhai Pathien ta ei ni leiin, ei khawsak dan ding chu Ama’n tha a ti angin a rel el ding a nih ti hi hla siemtu hin a hril nuom a nih. Ama ta ei ni ti innghila Ama rawn loa ka lei chawi phat phat le thununna ei hlaw nawk hlak a nih. Pathienin chi tam tak thlatu ni dinga intiem si an tar kuong hnung khawma nau hmel reng reng an la hmu naw lei khan Abraham le Sari remruot kha a awm em em an nawm maw. A suoknu leh nau annei a ni khawm Abraham a chithla tho chu. Chuleiin Abraham le Sari khan Pathien rawn loa remruotin a suoknu Hagar le inpawlin Ismael-voisun chena khawvel chawkbuoitu Muslim hnam an thla el a ni kha!Pathien ta ei ni ti innghila, a thununna hre nuomloa, Ama khawm rawn loa kal ei chawi pha pha ei taksa khawsakna le ei hringnun iengkima sietna ei tuok hlak annawm maw.

            Mansawl khawpuia hin hmun le ram ei neinawa, Krista an hmusitna phura mihai I phur peilo hrilsietnahai, tamnahai, hnengdenahai,channahai, natnahai le harsatna dang dang hai phura belding invai lawp lawpa Pa hmangaina khawm ei ringhla rum rum ni a hai PIELRAL NISA’N ei lungngaina zanthim mi elvar pek ngei thei dingin hi hla hi Lalpa’n ei chan senga a tharin mal mi sawm pek mawl raw se.. Amen

           

 ………………………………..ooo…………………………..