Nitin Chanchinbu haiah Innei Lawmnaa \hangdinga ‘Fielna’ hi
insuoin a um deu zing a. A bîkin November le January thla inkàr haia hin a tam
zuol hlak. ‘Kristien Sungkuo Indin Dinga Kut An Insuina Mi Hung Hrepui Dingin’
ti chu, FielnaLekhaa \awng hmang tlàngláwn a hung ni tah. Chun, Inneitirtu
Pastor khawmin, ‘Kristien Sungkuo’ ditum tak indin dinga infuina le ditsakna
a’n hlân \hel ngai bawk nawh. |ha ka ti thei hle. October 14, 1976 khan, Pastor
L.T.Hrieta kutah, Pathien hming lamin Kohran Dànin Khawmawi EFCI Biek Inah
nuhmei ka nei ve a. Kohran Dàna nuhmei-pasal inneihai intiem hlak po po,
bawkân
le chawmkân um dèr lovin, kan intiem vê vawng a. Kohran Dàna innei kan ni
leiin, dànin a phùt ang ang chu kan tlingtlàk vê vawng a \ûl a. Khùn taka
ngaituo chet chet ruok chu a um ngai lèm nawh. Chun, mani lungril puoksuok um
dèr lo, Pastor-in a mi’n samtir ang ang kha kan insam a, kan zui el kha a ni a.
Khawhnung hnunga ka ngaituo chàng hin, keia ang bawka inneina thutiem,‘salám tlàka’
lo tlàk ve hi, tam vê fùt dingin ka ring hlak. ‘Kristien Sungkuo’ ti hi mawi ka
tiin, hi thumal 2 hin ka lungril a hne èm êm hlak a. Chuleichun, College ka kai
lài khawmin, Kristien Tienami (Christian Novel) hi tiem inhawi ka ti èm êm
hlak. ‘Kristien Sungkuo’ indin ding chun, nunghak-tlangval laia inthawka lo
inbuotsai làwk a \ul a nih ti thu hi, ka lo tiem ka lo tiem hlak a. Chu chun, ka
tlangval lai nun khawm nasa takin a mi thununpèk niin ka hriet. Ei \awng ngeia
tiem ding, ‘Kristien Novel hi, tam tak nei ve ta inla chu aw…’ ka ti vawng
vawng hlak. Chuong
ang lekhabu chu tamin, tleiràwl laia inthawkin lo tiem ràwn
hlak inla chu, ‘Kristien Sungkuo’ indin nuomtuhai khawmin an sawr hle ka ring. Chun,
‘Kristien Sungkuo’ indin hlawtling khawm, a let tama ei pung ka ring bawk. Kohran
mipui hrietpui a, Pastor hmaa thutiem ei nei hlak hi ka hril hnuol ni lovin, ngaituo
veng venga thutiem nei hi chu, ei tám bèk ka ring naw a nih. Dàn a ni leia thaw
ve mei mei hi tam tak ei um ka ring. Khùn ták le chîk taka ngaituo veng venga
thutiem nei hi an lo um a ni khawmin, an tam bèk ka ring naw a nih. A umsunhai
chu, ngaisàng um hle’ng an ta, an thutiem khawmin khuop hnê hle bawk a tih. ‘Kristien
Sungkuo’ indin ka nuom leia nuhmei nei ka nuomna chun, ‘Kristien Sungkuo’ ka’n
dinpui thei ding ngei, nuhmeia nei a mi’n nuomtir a. Hmèl\hatna dàm,
lekhathiemna dâm le, sungkuo ngirhmun \hatnahai ena nuhmeipasal inzawnghai
chun, ‘Kristien Sungkuo’ indin chu harsa an ti hlak. Rev. Billy Grahamin, ‘Krista’n
Lalna A Changna Sungkuo’ (Christ’s Centered Home) a ziek dàm hi ei tiem chun,
‘Krista Siepawimawtu Nunghak’ le naw chun, ‘Kristien Sungkuo’ indin hi, namei a
ni naw dingzie chieng taka hmu theiin a um a nih. Reader’s Digest hi ka tiem
zeu zeu hlak a. Ni khat chu, French nunghak hmel\ha le inlâr êm èm pakhatin,
inneipui dinga Drama ziektu hmingthang, George Bernard Shaw a’n dàwrpui thu ka
tiem fùk a. Ka ngaituona a chawktho hle. George Bernard Shaw hih, ‘Twentieth
Century Shakespeare’ an ti hiel, thluok \ha le lungril themthiem hmingthang a
ni a. Amiruokchu, pa hmel\ha bèk lo le ngainobei lo tak nia hril a ni ve thung.
Chuonga French nunghak hmel\ha le inlâr takin inneipui dinga a hung dâwr el
chu, a san \ha tak um ngei dinga ringin, ‘innei a nuom nasan’ a lo indawn a. Hi
French nunghak hi, nunghak naràn chung chu a ni hrim hrimin ka hriet. Amanu
chun, “Pu, nang hi i hmêl a \ha nawa chu, i thluok a \ha èm êm a. Chun, kei hi
ka hmêl a \haa chu, ka thluok hi a’n thâwl deuvin ka hriet a. Chuleichun, ei
innei a, ei nauhaiin i thluok- \hat an hung puo a, ka hmêl\hat an hung puo bawk
chun, nau vângnei chungchuong an hung ni ding a ni a. Chuong ang nau chu ka dit
èm leiin, innei inla ka ti a nih” tiin a dawn a. Thluok \ha èm èm G.B. Shaw-in,
“La hei ngaituo \ha nàwk ta. I ti naw ang lemin, ei nauhai chun, ka hmêlsiet
puoin, i thluok inthàwl hung puo lem el ta hai sien, nau vângduoi chuongchuong
an ni lem naw ding maw?” tia ahei indawn chun, French nunghak hmel\ha chu a’n
ngaituo thar thut a, “A ni àwm luo ie..!” tiin innei a rawt chu, a nuom nàwk ta
naw nia hril a nih. Ngaituo ding a tam ngei el! Khawvel mihai khawmin,
nuhmei-pasal inneina hi an lo palzût el nuom ngai naw chu a nih. Pathien Hring
betu le zuituhai lem chu,
ei fimkhur zuol a \ûl a. Kristien Sungkuo ei indinna ding
hin, hmel\hatna, thluok\hatna le neinungnahai hi a \ha naw ni lovin, a pawimaw tak
an ni nawh ti hi, ei hriet a \ûl a. A pawimaw tak chu, nuhmei niin pasal khawm
ni sien, Pathien Thu anga hringnun hmang nuom mi hi, Kristien Sungkuo indinna
dinga nuhmei dinga \ha le pasal dinga \ha an lo ni tak a nih. Inkhâwm taimàk le
inkhâwm taimàk naw thu khawm a ni nawh. Mî an làma hei làm ve thei el khawm hi
a ni chuong bawk nawh. A thilthaw taphawt le a thil hril taphawt, “Lal Isu ni
sien, hieng ang hin thaw nuom a ti’m? Hieng ang hin hril nuom a ti’m?” ti rawp
hlak mî chu, Kristien Sungkuo indinna dinga nuhmei \ha le pasal \ha an ni hlak.
Inneina Programme-a hin ka \hang hlak a. Inneitirtu Pastor-in, ‘Kristien
Sungkuo’ ditum tak indin dinga innei tharhai, ditsakna a’n hlàn hi ka hriet tam
pawl tak le ka hriet
ngun pawl tak a nih. Mawi ka tiin, ngai inhawi ka ti thei èm
êm hlak. Chuong lai zing chun, ‘Pastor hin ditsakna \awngbau a’n hlànhai hi, a
taka a tlung dik theina dingin, a \awngbau hi bawzui hlak a ti’m aw..?’ ti dàm
hi ka lo ngaituo neu neu hlak. ‘Kristien Sungkuo’ \ha tak ni dinga ditsakna an
inhlànhai, ‘Kristien Sungkuo’ \ha an indin theina dinga \awng\ ainaa hre zui
char char hlak Pastor hi, iengzât tak am ei um ding aw… ?! ti hi ngaituo tham a
tling a nih. Ka ti nasan chu, Pastor pakhat hin natna khir deuva nâ, damnaw
pakhat hi a \awng\aipek a. A \awng\ai zo chun tuolah a hung suok a. ‘A \angkai
ka ring nawa chu, a mawi zàwnga ka zuk \awng\aipèk mei mei a nih’ a hung ti el
a. A lungril tak tak a hril chu a ni ngei el a. Inpâk le ngaisàng umna tak khawm
a um. Amiruokchu, chuong ang deuva a mawi zâwng chauva ‘Kristien Sungkuo’ \ha indin
dinga inditsak khawm hi, um thei ve ngai ding àwmin a’n lang tlat..!! ‘Kristien
Sungkuo’ indin ding hin, pasal chau fel ringawt le nuhmei chau fel ringawt hi, a
huntàwk nâw hle a. Pakhat chau fel ding a ni rau rau chun, pasal fel nêkin
nuhmei felin kàwk a nei lem hman hman niin a’n lang. Khawvel hriet khawpa mi
ropui tam takin an hril nghawk thei naw chu, ‘Nu’n khawvel a siem’ ti hi a ni a.
A tlângpuiin ‘Pâ’ chu, sunglekuo enkawlna dinga sum le pai zawngtu a ni hlak a;
nau-le-te kilkàwitu le enkawltu chu ‘Nû’ a ni deu tak hlak. Inkhatpa hi ieng
angin lo fel sien khawm, hun tam lema enkawltu inkhatnu’n a zir tlat naw chun,
nau-le-te chun an tuor ngei ngei hlak a nih. Chuong lai zing chun, inkhatpa a
lo fel hlel deu khawm a, inkhatnu a lo fel phawt chun, nau-le-te chu an him deu
nge nge hlak.Inkhatnu pakhatin, “Inrang deuvin inbauva zu rim innam kha va \huo
fai vat ro. Ipa’n in zu dàwn rim a hriet vai chun, in rimsitalaw ding a nih”
tia an bauva zu rim innam\huo fai dinga a nauhai a hril hlak thu ka ruolpa’n a
mi hril hi thudik a ni chun, a nauhai zu dàwn chu, a pasalin a hriet naw phawt chun,
a pawiti nawh tina a nih a. Chuongang inkhatnu’n nau \ha a lo nei pangpal a ni
chun, nu vangnei tàwpkhâwk ni’ng a tih…! Ka ruolpa pakhat ruok chu a dangdai vê
hle. A naupa’n a ‘Progress Report Card’ a hung chawi chu a hei enpèk a. A
‘result’ kha a lo \ha bèk naw leiin a hming a ‘sign’ vat vat a, a naupa kuomah,
“Zingah hung ‘submit’ nghal rawh. I ‘mark’ a \ha naw èm leiin, i nu i’n hmutir
chun, a vuok ngei ngei ding che a nih” a ti ve tlat chu….! A mak dangdai vê
hle! Nuhmei ‘strict’ tàwp el a lo nei hràm a, a nauhai chu mi \ha tak tak le
hlawtling tak takin an hung puitling seng a. A vangnei bàk el…! Khawvel hrieta
mi ropui tam takin, “Nu \ha mi pe unla, hnam \ha pe’ng ka ti cheu” an lo
tinama’n, Kristien Sungkuo indin ding khawm hin, ‘Nuhmei |ha’ chu an lo \ùl a
nih. China-hai thuvar khawmin, ‘Nu’n khawvel a siem’ a lo ti thlàwt rèng a.
‘Nû’ hi an lo pawimâw hle chu a nih. Chu chu chángchawiin, mi \henkhat chun,
“Kohrana khawm ‘Nûhai’ an hràt chun, Kohran a hrát” an lo ti hlak. Ka thlirna
tukvera inthawka en ruok chun, manî insùng puotienga ‘nûhai’ an inhmang nasatna
hmun hmun chu, ‘Kristien Sungkuo’ indin thei nawna hmun a ni zat zát hlak.
Indáwnna ka siem rawp hlak leia mî le sa laia ka tuitlàk theinawphana tak
khawm, ‘Kohran am a pawimaw, Sungkuo?’ ka ti hlak hi a nih. Rev. Vanlalzuata-in,
‘I Inah Hawng Rawh’ ti lekhabu a ziek chu ka tiem nghawk thei nawh. “Puotienga
ei rawngbawlna hi chu Setanin a éngto bèk naw a. Ei sungkuoa Pathien rawng ei
bàwl ding ruok hi chu, nâ a ti bèk bêk el a nih” tiin a ziek a. Kohran ta dinga
a theina po po le a hràtna po po pe ngam, nau le te enkawlna dinga hun nei thei
dèr lohai hi an nih, Setanin a làwm èm êm elhai chu..! Hienghai zet hin chu,
khawvel mithmuah chawimawina an dawng nasa thei hle. Setanin, ‘khawvel ram po
po le a ropuinahai’ a ipek nuomhai kha an ni tlat a...! Ei Lalpa Isu ngei
khawm, chu chuh pèk tumin a thlêm ngam a ni khah! August 24, 2011 zân khan kan
Biek Inah, Nilaizan Thupui, “Kristien Sungkuo Thaw Ding” ti hriltu dinga ruotin
ka um a. Kristien sungkuoah ka lo pieng ve a. Ka nu le pahai chun an thiem ang
tâwk tàwk le an thei ang tâwk tawka mi enkawlin Pathien Thu an mi lo inchùktir
hlak a. Bufâk tàwma \awng\ai dàm, zàl tàwma \awng\ai dàm an mi’n chûktir a; Pathiennia
sinthaw dàm an mi lo khap hlak. ‘Nu le pa inza chu an damsàwt hlak’ ti dâm chu
an mi hril ngun pâwl tak a nih. Chuong anga mi enkawl chu ka nu le pahai
thawthei tàwk le an phàk tàwk a ni a. Chubâk chu va phût rak inla khawm,
thawngaina hre chuong naw ni hai. -SUNZAWM
DINGNilaizàn Thupui ka hril zâna thupui kan
chai chu, a tawi zàwngin, ‘Nu le pa inthlada’n sungkuo a nghawng dàn’ a nih.
Sirsan dinga Bible chàng, làk suoka um chu Jeremi 8:20-22 a ni a. ‘Gilead-a hin
thinghnai damdawi a um naw ’manih? Chutaka chun sukdamtu a um naw a ni maw?’ ti
hi a ni a. Hril dàn chun Gilead-a hin thinghnai pakhat, natna sukdamnaa hmang hlak
a um a. Chuong ang natna sukdam thei damdawi chun, ieng leia Israel nauhai
natna chu a sukdampèk naw am a ni a? ti chu Jeremi indawnna a nih. Hi indawnna
hi chieng taka ei bi chun, Israel nauhai natna sukdam theitu chu Pathien a ni
a, an natna sukdamna damdawi khawm Pathien thuawi a nih . Israel nauhai chun
Pathien Thu hei awi hai sien chu an natna sukdamin a um el ding a na.
Amiruokchu, A thû an awi nuom nâw tlat leiin, Pathienin a sukdam lui naw a nih
ti Zawlnei Jeremi’n a hrilna a nih. Nu le pahai inthladana hin sungkuo a nghawng
siet nasa hle hlak a. Chuong ang bawk chun, nauhaiin lampui hnuoihnung an hraw hlak
hi, nu le paha’n an thaw ding ang an thaw naw hlak lei a ni tlàngpui. Chun, ei
nauhai hi ei
enkawl ding angin enkawl hlak inla chu, tuta an nun hmang
ang hi chu hmang naw ni hai. Gilead thinghnai chu Pathien a nih. Pathien dit
dàna khawsak a, Pathien dit dàna nau-le-tehai enkawl chu taksa le thlarau damna
a ni a, sungkuohai damna, kohranhai damna, khawtlâng damna le ram le hnam damna
– Gilead Thinghnai chu a nih. ‘Naupang enkawlna hun ka nei nawh’ ti hi, nu le
pa tam takhai inhumhim tumna \awngkam a nih a. Hi thu hi ngaituo tham a tling a
nih. Kei khawmin, ‘Ei nauhai ta di’n hun ei pèk tlawm taluo …!’ ka ti hlak a.
|henkhat chun an mi ngaithiem nawphâ hiel a. ‘Ka \awng suol am a ni aw…?’ ka ti
hiel hlak. Vawikhat chu ka nauha’n, “Pa, kan ruolha’n tui an inhlieu thiem seng
a. Keini hlak
Tui\hapuia kan fe ding in mi phalpèk ngai bawk si nawh. Kan
ruolhai thaw thei ang khawm kan thaw thei ve naw a ni hih! In mi ‘control’
taluo a. Ruol kan phàk zo tàwl naw a ni hih!” tiin dawn intak ka ti ding, thu
khir takin an mi hnawde a. A ni ngei! Naupang ei ‘control’ taluo khawm hi, a lo
ni vawng nawna a um hlak. ‘A ni takluo ie’ tiin zantieng dar 3 le a chenvê
zâtin tuihlieu inchûktir dingin Tui\hapuiah ka fepui hlak a. Ni khat chu
programme pawimaw deu el ka nei leiin, kan nupuinu kuomah, “Vawisun chu naupanghai
Tui\hapuiah lo zu fepui el rawh. Ka fepui hman naw ding a nih” ka ti a. Kan
nupuinu chun, thaw ding a hau thu le Tui\hapuia a fe hman naw ding thu hrilin,
naupanghai kuomah, “Bawihai, vawisun chu fe da’l ro. I pa a’n hman naw ding a
ni a. Kei hlak thaw ding ka hau si, hun ka nei thei naw ding a nih” tiin a
nauhai chu a thlèm a. Naupanghai chun, “Tui inhlieu kan thiem teu tâk vei leh,
mi zu fepui hràm lá ni ding…” tiin an nu chu an ngèn ngàwng ngáwng a. An nu
chun, “ ‘Hun ka nei nawh’ ka ti chu in hriet naw ’manih? Zàntieng khat chau fe
naw leiin, tui inhlieu in thiem ding \hul chuong naw nih!” a tipèk tàwl a. Kan
nauhaiin hmai ngui rieuva mitthli an hrùk rat rat ka hei hmu chu ka lungril a
na êm èm a. An nu chu ko hrangin, “I nauhai ta dinga hun i nei thei naw chu
ngaituo \ha rawh. I thú awi dingin i nauha’n hun nei thei ve naw hai
sien, iem i hril ding ti hi, ngun takin lo ngaituo rawh” ka
ti a. Ka fesan ta a. Zantieng inthim tàwma ka hung inlawi chu ka nauha’n an mi
lo tuok a. Hlim êm èmin, “Pa, ka nu rawiin Tui\hapuiah kan zu fe a. Ka nu khawm
tui inhlieu a lo thiem kher el. Ami’n hlieupui a. Inhawi kan ti a ni aw..!” ti
thu an mi lo hril chu, ka lâwm hle. Sungkuo enkawl hi ngaituo ding a lo va tam
de aw... Nu le pahai thu chau inlaltir dàm hi a ni vawng chuong naw a. Nauhai
thu a’n lal chàng khawm a um ding a nih. Chu umzie chu, ei nauhai leh thu
inhmuphâka ei um zing a \ûl tina a nih. Mizorama nupui pakhat \awngbau an hril hin
ka lungril a tâwk thei èm êm hlak. Ama chun, “Nau 5 ka nei a. An urèngin an \ha
vawng ding a nih” a ti hlak a. A ruolha’n an inzapui deu amani ding, “I \awng
huoi talaw deu naw maw?” tiin an khak hlak. Ama chun, “|awng huoi lo ve. ‘Hni
ro pèkin um in tih’ tia mi tiemtu hin a thutiem a sukdiknaw a ni ngawt naw
chun, ka nauhai hi an \ha vawng ding a ni ringawt el a nih. Ka nauhai \hatna
dingin theitawp suo’ng ka ta, ka nauhai \hatna dingin Lal Isu thutiem ringin,
Pa Pathien kuomah \awng\aiin hni zing bawk ka ta. Ka nauhai chu an \hatnaw dàn
ding a um naw hrim hrim” a ti ve tlat a nih. Hi nu
anga nu huoisen le Pathien thutiem ringzotu hin, Timothe pi
Lois le a nu Euniki hai angin, a nauhai ta dingin hun, nei thei hle dingin ka ring.
Kan Nilai Zan thupuiin a hril angin ‘a neitu ngei enkawl’ khawm hi a lo \ul awm
khawp el. D.L.Moody nu Betsey Moody le John Wesley nu Susana Wesley haiin an ti
nama’m, nauhai hi mi kuta pek suok el chi chu an ni hmel naw khawp el a nih.
Nau enkawltu dinga ei ruoihai hi, ieng anga fel le ringum khawm ni hai sien, nu
le pa’n
an nauhai an hmangai ang tluka mî nauhai an va hmangai hi
chu ring a um thei naw hrim hrim a. Nilai Zan Thupui ziektu’n a ti angin, ei
robawm chabi ei inkawltir phal lohai kutah, tangkasum le rangkachak iengzat
khawma ei zawr phal lo ding ei nauhai ei hei inkawltir el hlak hi chu, ngaituo
\hat chu a \ul a nih. Pa pakhat chun, “Archalin a tehai a \huoi hlak am a nih?”
tiin a nauhai chu a nuhmei enkawl
dingin a papêk vawng a, a enkawlpui tum ngai hrim hrim nawh.
Hi ngaidan hi, ngaidan indik tak chu ni thei dingin ka ring nawh. Nuhmei sin hi
namên a ni naw a. Thlaisuong, puonsâwp, in sùng sukfai, in sùng hre le in sùng
sin po po an thaw dinga ei beisei lai a, naupang enkawl sin chen ei la hei
hnàwk nâwk vawng chun, an lo zo rèng khawm ni sien, duthusam chun an thaw\ha
tàwk naw ding a nih ti chu a chiengsa a nih. Hieng lei hi ni’ng a tih, naudawntu
ei lo làk hlák rèng hih! Kei chu ngaidan mawl tak ka nei a. ‘Mani nauhai dawn
chu inzak um bek bek a ti’m” tiin ka nauhai chu mi’n fiemthawnaa an mi hmang
thei ding khawp hielin, ka dáwn
hlak. “Ruoivel ruongzàng chu ‘Children Park’ a nih” tiin an
mi fiemphâ hiel reng a nih. A thei hlawl naw a ni hlak chun, thu dang ni’ng a
ta. Ei nauhai hi chu eini ngeiin dawnin enkawl thei hràm inla chu a \ha a nih.
Susana Wesley’n, “Ka kut khinghnia sin ka la thaw thei sùng le Vana Pathien
khin \awng\aina a la dawn nuom sung chu, ka nauhai hi tú enkawl ding khawmin ka
pêk phal nawh” a lo ti hi ‘ngaisang a um’ ti el lo va, entáwn hràm hrâm tum
ding niin a’n lang Bible ei tiem chun, nau-le-tehai hi Lalpaa inthawka rochan
ei idawng an nih ti ei hmu a. ‘Ei lo hma’ an nih. Mi tam tak chun ei
nau-letehai kuoma Pathien Thu hei hril nêkin, mi dang kuoma Pathien Thu hril hi
inhawi ei ti lem hlak a hawi. Hienga ei lohma ngaisak lova mî lohma ei buoipui
nasa talaw chun, ei lo chu a \ulse ding hrim a nih. A ni dàn ding taka chu, ei
lohma hi ei sukfel hmasa ding ni áwm tak a nih. Sungkuo
tin hi mani le mani inbuoipui seng inla chu, tutaei ngirhmun
nêk hin chu ei \hat lem hrim hrim, kei chun, ka ring. A bul tienga ka hril
angin, ka nu le pahai anga nu le pa mâwl tak tak le, hrietna tlâwm tak tak
khawm ei la um el thei. Chuonghai kankuoa enkaitu dingin Pastor khawm ei nei a.
Chun, Kristien sungkuo inenkawl dan ding thuah training khawm hi buotsai rawp a
\hat hmèl. Kristien sungkuo indin neka pawimaw lem Kohran hin ieng am thaw ding
a nei chuong aw..? Sapram tienga Biek In inkhâwm a tlàkhnuoi pei khawm khu,
sungkuo ngaipawimawna a tlawm tàk lei niin an hril. Lal Isu’n, ‘I intieng fe
la, Pathienin i ta dinga thil a thawpèk che ropuizie hi va hril rawh’ a ti dàm
hi chîk taka ngaituo a hun ve ta naw maw..?. Setan Sungkuo ni lova, Kristien Sungkuo indin
dingin ei insûng sengah in\an \ha’ng ei tiu. Tiemtuhai po po, Lalpa’n lungril thar
le ngaituona thar mi pe seng sien ka va nuom ngei..! Amen
No comments:
Post a Comment