Pages

Friday, August 24, 2012

I Vir Taluo Deu Naw Maw!! - Rev. H M Songate


“Bu inchâwkna ni si lova ieng dinga tangka in seng am ana? Khawp le tlaina ni si lovah iengdinga in insêng am ana?ka thu nguntakin ngai unla thilha chu fa ro”
Isaia 55:2


Kan naupanglai Rengkai khuoah naupang vir deu el hi a uma, ‘vir kawngkawi nu’ an ti hlak! Vir umzie ka hrieta chu a ‘kawngkawi’ umzie tak chu ka hriet le’m nawh! Vir taluo tina ning atih! Pathien thu in “Ieng dinga bu inchawkna ni lova pawisa inhmang thâm mei mei?” ati hi eini rawi ta dinga Pathien thu pawimaw em em anih. Pawisa hmang dan thua Pathien in thil tamtak hril nuom a nei ni ngei a tih. Ei sum lamhai hi taksa hatna ding le hratna dinga sawttak ei dam theina dingin Pathienin a dit anih. Ei hmel dam a langsar nading le a hat lem na dingin. India rama state tamtak hai hi rawngbawlna le inzawmin ka lo sir tawl taha. Mizoram official a kan zinna hmasatak chu Salvation Army program in 1983 khan anih. Vairengte ka hang luta inthawk Aizawl ka tlung chena mak ka ti thil pathum a um. Pakhatna ah In (house) hai a chau em em, pahnina ah Mizo hnathlakhai ei lo chîn bek bek! Pathumna ah tribal tamtak nekin an hmai hai a duk lem! An duk thlikthlek vawngin ka hmu! Ka lungrilin ei hmel hi a lo va sie de aw ka ti nghe nghe! Bus sung nisien mipui umkhawmna ah hai, dumziel, tuibur, kuva a chin alienin an hawpin an fak sup sup el! Mak ka tiin en nuom um khawm ka ti hiel anih! Eini rawi khawm a ieng bik chu ei ni nawh. Pathienin “Ieng dinga bu inchawkna ni lova in sumhai inhmang thâm mei mei am ana?” alo ti hi eini rawi ta dingin apawimaw hle. Eini rawi in kam chereka sum ei hmang tham mei mei hi a tam awm de! Pasie bawk sum hmang thiem bawk lo, lungsietum tak ei nih!

Tribal hai hi ei pasie leh pawisa hmangdan ei thiem naw leh. Fak le dawn hlak ei hrawmhraw. Pathien ngaituo khawpin ei khawsa niin ka hriet! Hawp le hmuom eini rawi neka uor hnam hmu ding ka hriet nawh. Mizo hnathlakhai hi ei ena inruithei chikima fa le dawn ei nih! Ei hmel a siet phaa ei duk thlak el anih! Ei vir taluo lei anih. Pasie bawk, vir bawk, rimsi takin ei thi tawl ding chu anih. Kum 100 neka upa kohran ding chun inzapui ei um taluo deu in ka hriet. Biekin sunga chen bau thulul in kuva le ziel rim leh ei lut hlak. Biekin henkhata lem chu fakchi le chipchi chidang dang bawm hi chawkidar rut khawp a hmu hlak! Ei vir taluo hi ei natpuia, ei pasiet puia, ei depde pha bawka, ei la hei thipui nawk nghala. A pawi em em anih. Ieng ang platform taka inchuktirna hi ei bawzui ding ning ati aw? General awareness hi ei inhril rawn le inchuk rawn angai tah.

Vir Leia Biekin Inzâ Lo! 
Ei vir taluo leiin Pathien biekin tak ngiel khawm ei inzâ naw pha. Ei biekin tamtak sungah inphalam der lovin ruoi le fak le dawn ding ei siem mup mup bawk. Kum 1996 October thla khan all Mizoram pastors conference vawi thumna nei aniha, pastor 537 kan in camp. Kei khawma vawikhat hun ka nei phak ve ât! Sunah class Dr. Don Posterky World Vision Canada Vice president in alaka, Rev. Dr. Lalchungnunga tuta Serampur Principal (retd) khun an leta. Biekin maicham (dawkan) ah tui dawn ding le no kan lo siea, kan thaw suol bak el! An senior pastor ahung lut vang vanga ami hung bau tawl ela, kan to hap el! “Biakin maicham ah tui intur an dah ngai lo” a hung tia. Dr. Sam Kamaleson, Dr. Prakash, UTC le rawngbawltu lien dang dang kan uma chu kan to hap el. Biekin sung inza ding ani ti practical in amin chuktira ka lawm khawp el. Eini rawi chu ei biekin tamtak hai ah ei bau an phu sup sup hlak! Khawp hman hlak ngawt ei tih. Hmun pakhata ka thuhrilna hall zingkar walking malam in ka hei hrawa, Burma thei chitin fakna kawr kha KP haiin inbum lulin anphît khawm! Ka lungrilin ‘thu ei hril sawt chun an fak rawn ting el ding ana maw’ ka tih! Inchuktirna ha ei tlasam hle in ka hriet.

Ei bible chang khin sum hmang dan ding Pathienin a dit fir hle ani ti a suk lang. Mani thilchîng hlak chu hanaw sienkhawm hrilthiem al al tum hlak mi ei nih. Hnam var lemhai chun taksa ngei zawng ding le taksa mamaw ding an zawnga, eini ruok chun ei du zawng ei zawng lem hlak. Kristmas zova santen inleng hi ei sa ngeinaw ei intuma, ei fak rawn taluo ngeinaw ani lem. Ei du zawng ei hmu pha taksa ngeinaw khawpin ei fak hlak. Sum hmang ei thiem naw leiin nu le pa tamtakin kumthar ah naupang skul admit nading sum ei invai hlak. Hnam changkang lemhai chun ’an taksa mamaw tawk an fakin an dawn hlaka’; eini rawi ruok chun ’ei du zawng ani phawt chun, ami hnâm hmakhat ei fak in ei dawn hlak’! Zun thlum (Diabetes) a na hai Thingpui thlum dawn ngam lova insûm sia; Rosagula le lalmohan insum der lo le inphalam der lova fangam mi ei nih!! Chuleiin anih, ei thil dutak hai khawma sawt deu deu ami ngei hlak hi!

Vir Leia Natna!:
Kha hma met khan (2009) company pakhata hotu in ka office ah ami hung pana. North East chungchang a hriet hle. Nagaland a Asthma tamna san ami hrila, awi aum chau ni lovin andik hle in ka hriet. Naga khuo hmutuhai chun hrieng inta, In sei rungin an bawla, tukver umlo, inthim khupin, mei kumtluonin an ti khu lui lui hlak. Chuleiin Nagaland rural areas ah Asthma a tam tak a tih. Manipur ah Tangkhul hai lai kidney le Throat cancer a tam taka, asan chu “sahro” (dry meat) an uor tak lei a nih. A dawtah Mizoram mihai kidney le cancer natna an hautaka a san chu “sahro” an uor lei le dumziel le tuibur  an uor lei ani bawk. Meikhu in a ur dum hrim hrim taksa ta dingin a ha ngai nawh. WHO, Delhi in an reportna ah Meghalaya state hi Asia rama oral cancer (bau cancer) tamna tak ani an tih. Chinai(lime) le kuva an fak rawn lei anih. Eini rawi chena hieng lawm lawma Kuva hai chen zuk phamaw el ta me chu! Kum 100 ringtuhai thaw chi chu annaw tawp el. WHO thusuok bawkin miin nikhat ah Sikret tluon sawmhni a hawp chun a dam sung kum 20 in a suktawi thei ati bawk. Mi dumziel khu lo hiplut pal (second hand smoke) lei ringawtin 2010 sung mi nuoi ruk an thi! January 2011 sunga an hmusuok thar nawk chu second hand smoke nita lovin, “third hand smoke” i a umzie anih. Chu umzie chu, room sunga dumziel khu dam, towela dumziel khu dam, puona dumziel khu hai hi naute tading chun thipui theina ani an tih. Tulaia India rama phingpui(stomach) natna ding le cancer inan na dinga ha em em chu Gutka product, supari le thil dang danghai hi an nih. Gutka product tamtak hi sawrkar in a bandh zing. Upper Assam a lem chu ân khât tawkin student hai in dawr an check hlak. 2011kum Cancer day khan Assam student haiin Gutka le a plastic band dingin lamlien Assam khawpui hai ah an hraw! Eini rawiin ei du dawp dawp veil eh! Zu (alcohol) in mi a suksiet dan chu hril ngailova ei hriet sa anih. Ei pasiet leh Zu le sa eila hei du nawk hi, ei insung tading le hriselna dingin a hanaw el chau baka Pathien thu leh an hme naw anih.

Pathienin iengdinga bu inchâwkna nilova in pawisa inhmang thâm mei mei?” ati hi thil pawimaw taluo le zâwm ngei ngei chi anih. Thla li sung fak ding khawm nei lovin inkhat pa in zu an hei inrui bur bur el chu lungsiet umtak an nih. Ei thilching hanaw hai hi naupangin an hung copy nawka, a pawi em em el. Pathienin malsawmna sum ami pek hai hi tlawmin tam sien ama rawng sawttak ei bawl theina dingin taksa hi duot taka enkawl ding anih. Taksa ta dinga angkailo hai hi ei bansan a ul. I hringna suktawitu ding kha bansan la, I bau rim thu kha bo ata, I kuoma inhung khawm inhawi deu ata, damsawt phang ita, Pathien thu I zawmna ani bawk ding anih! Hi Pathien thu pawimaw hi ei zawm tlat theina dingin Kohran le khawtlang huoituhai in hma nasataka ei lak angai anih! Amen

No comments:

Post a Comment