Pages

Friday, August 31, 2012

I VIR TALUO DEU NAW MAW!! (Part-II) - Rev. Dr. H.M. Songate



“Bu inchawkna ni si lovin ieng dinga tangka inhmang thâm am ana”?
‘Isaia 55:2


1982 December thla khan Agartala ah Tripura Baptist Christian Union huoituhai training camp Dr. I Ben Wati rawiin kan nei puia. Kei khawm ama hangpuitu in ka um ve a. Chutaka Ben Wati class lak ka lungril hne em em tu chu “Insunga Sum Hmangdan” (Household financial management) a nih. Dr. Ben Wati in class a laka, ka theinghil tawp thei nawh. Chu le inzawm ang deuin, chieng lem deu in eini rawi ngirhmun le inhme in kha hma met khan Kuki government employees’ bible camp kan nei a. Chutaka ka henawi henkhat hai ei angkaipui dinga ka hriethai chi dang met in Bible study angin hei tarlang ei tih.

Entirna dingin: Inkhat pa, zu dawn mi, Dumziel hawp mi, Kuva fa mi, le kam cherek uor deu hai sum hmang dan tlangpui awm hei tarlang inla, sum ei hmang thamral pawi zie hre suok thei ei tih. A chunga hai khi lo ching pal lang! Hieng ang hi ni tina ka sum hmang dan tlangpui a ni ka ring:

·         Zu (whisky half bottle) man ah Rs. 300.00
·         Cigarette (packet khat) man ah Rs. 45.00
·         Kuva ( ek saw bish) @Rs.5X5)Rs.   25.00
·         Zingkar Puri le thingpui           Rs. 20.00
·         Khaini le thildang dang            Rs. 50.00
Nitina hmangral po (total)         Rs 440.00

·         Thla tinin Rs. 13,200/- (Cheng singkhat sangthum le zahni) bu le thuomhnaw inchawkna ni lovin ka hmang zo tina a nih.
·          
·         Chu umzie chu kamcherek Zu, hawp le hmuom manin kum tin Rs.1,58,400/-(Cheng Nuoikhat sing nga, sang riet le zali) ka seng ral tina anih ! 

Second hand car or Rengkai zau ah In hmun inchawkna khawp a nih ! Ka Insungin thawhla phang a ta, ka hriselna ta dingin ha naw bawk a ta, insung boruok khawm a suk inhawi naw pha ka ring.

·         Kum sawm sung ka lo ching tah ani chun Rs. 15,84,000/- (Cheng nuoi sawmpanga le sing riet le sang li) ka hmang thamral mei mei tina a nih!! (Bu inchawkna ni lovin ieng dinga sum inhmang thamral mei mei ?)

A pamhmaiin inro a um em em el. Insung in tungnungna khawp zet a nih. Kawr le Vai hai ei hlaw in ang pui char hai ei tluk theinaw nataka ka hriet chu- ‘Sum hmang thu ah’ a nih. Annaw le Zu khi lo thaw sa naw lang, a danghai po chau khi ka ching hlak a ni chun hieng ang hi ka sum hmang dan ning a tih :

·         Ni tinin Rs. 140.00 kam cherek manin ka hmang tina ana
·         Thla tinin Rs. 4200/- kam cherek manin ka hmang tina anih
·         Kumkhat ah Rs. 44,400/- kam cherek man ringawtin ka hmang thamral tina anih
·         Kum sawm sung ka lo ching tah ani chun Rs. 4,44,000/- ka hmang thamral meimei tina a nih ! In awmtawk, sungkhat cheng theina ding, an bawl thei ka ring

Chuleiin, kei chu khi a chunga hai khi ka ching ve naw leiin, kumtinin Rs. 1,58,400/- ka save thei ah ka ngai a. Pastor hlaw hi ei hmusit tawl a. henkhat lem chun fiemthu titakin “khawm, pastor hlaw zat chauin thingpui hei dawn ei tih” an ti vet hlak!! Kum 12 lai  ‘pastor hlaw’ zat, ka hlaw naw lai khawm Bu inchawkna ding bak thil angkai lovah sum ka hmang tham mei mei naw leiin ka nauhai school kan kai ve tir thei hram hram. Ka hang sui kir vang vang chang, kam cherek lo uor lo hi chu malsawmna dawngna le insung ta dinga hriselna le hatna a ni ti ka ring zuol deu deu hlak. Hieng khawpa inzin in lawna umin fak le dawn mumal nei hman bek naw inla khawm. Pathien ramah ka hlaw le inphu in thawlawm awmtawk ka pek theia, thuomhnaw insit um lo hai hakin ka sil thei a. Ka nauhai inchuk theina ding Pathienin a mi rel pek a. Taksa hai hriselna ka nei pha bawk a. Ka kum inruolpui lai chu ka duong a la ha deu tak a!! Ka hmel khawm a la langsar deu tak in ka ngai!! Hieng a chunga hai khi ka ching naw leiin ka nauhai khawm control an inhawi pha in ka hriet bawk. Kohran Pawl dang dang le ram tinah ‘thawlawm’ ka pek thei zing bawk. Kam cherek aiin loan kan laka, In (house) kan bawla, Car loan kan lak bawk. Hausa kan hawi el a nih!! Kam cherek uor lo chu an thaw chi rura!! “Ieng leia Bu inchawkna ni lova sum inhmang tham mei mei am ana?”

1983 khan Rev. T Phesao Nagaland a ka ruolha le an kohran hotu leh Bus in Chakhesang biel tieng kan inzina. Dimapur a inthawkin Kohima ah zing bu kan hnawta. Angami hotel ah Vawksa kan hme in ka luok a suk suok khawp el a. Angami hai vawksa suong hne taka senawi thei ding Hmar lai ei um ngut dim chu! Kawm kuva pakhat ka zuk fak el a, a ching hlak khawm in ni lo. Rev. Phesao in“unaupa, Kuva I fak hlak maw? A mi tia”. Kei chun “ka fak ngai nawh, ka luok a suok ema a nih” ka tih a. Ama chun “I bau sawpfai vawng la, Chakhengsang biel ei lut phat fak awi ta lo ding”! a mi ti a kan zak em em el!! Theinghil ruol an nawh. Luoksuok khawma thaw nawk chi anta nawh!. Chu hnung chun sa fak leia luok suok khawmin kawm Kuva ka mel sin ngam ta nawh! Ei unau ringtuhai chun an ching naw hrim a nih. 1983 bawkin Dimapur ah In hluo ding kan nu leh kan zawnga, kan hluo zo tawk ding a vang em ema. Pakhat kan hmu a. A In nei pa’n rawngbawltu kan ni ti a hrietin “kei chu nominal Christian (ahminga ringtu mei mei) kana, zu ka dawn zeu zeu a, dumziel le Kuva ka thaw zinga. Chuleiin, nangni tadingin inhawi naw nih. Sienkhawm in thu thu a nih” a mi ti a. Kha lai huna ding chun mak ka ti khawp el. Ei ni rawi chu nominal e nal lo ve ei um chuong nawh! Ei thaw kuol mei mei vawng a hawi! “Ieng leia Bu inchawkna ni si lova  sum inhmang tham mei mei?”

Tuta April 4-7, 2011 sung khan Arunachal Karung Kumey district ah Mautam nasat leiin ka zu’n zina. An lo rethei ve ngei ie. Chi (salt) Kg. 1/- Rs. 80/- ana. Chini (Sugar) Kg. 1/- ah Rs. 100/- a nih. Pepsi bur lienpa Rs. 250-350/- man a nih! India ramah to tak a tih!! An kohran huoituhaiin ‘ringtu officer le ringnawtu officer hriet hrangna chu an bau sen dan le dumziel hawpah hre thei i tih’ an mi tih!! Hriet hrang dan ka man dawka a remchang fu! Eini rawi hi te maw!? Chuleiin, Pathienin ieng dinga Bu inchawkna ni lova in sum hai inhmang tham meimei am ana? a ti hi thil pawimaw tak le suizui khawp a nih. Nang teh kumkhatah sum iengzam I save ve a leh? Annaw leh, I la hmang thamral mei mei? Bank a sum inkhawl harsa ei ti a ni khawmin a chunga kam cherekhai po khi tawp san hmak in la ei pasie bek bek ring a um nawh. Sum tam lem neiin, hriselna ha lem leh, Lal ramah sum tam lem pe theiin insunga nauhai control theiin, Pathien thu zawm ni bawkin ei leng diel diel el ding a nih. Tiemtu, tlawmngai lovin hang try ve sin tam. Insir naw tawp i tih. Pathien thu ani mieu sia!
(Source: Pathien thu)

No comments:

Post a Comment