Hobby, Bobby le Poppy - R H Hminglien Hmar

‘A ropui tak chu hobby a nih’

Kum 1970 February: High school ka hei lut ve tawp a; senior lem haiin, “I hobby iem a na?” an mi hei ti ngei a. Ka buoi map el. Hobby chu iem a na? Kan sikul hmasaa khan an mi hril si nawh a, buoi naw dan a um naw hrim a nih.

Hi zawna dengkhawng tak el hin keimaah thil tha naw tak tu-in, dam sung dai ruto a siem a; ruol laia a mawl bik, mi nek pova chut lem nia inhrietna ka neipha tah a nih. Ka hobby iem a na ti ka hriet naw kha buoithlak tho sienkhawm chu neka problem lien lem chu ‘hobby iem a na’ ti ka hriet naw kha a nih. In hre nghal lo chu!

Kum 1973 January: Pawl sawm inchuk dingin Haflong khawpui ka lut thla rawi a. Vairam la hmu ngai lo ti takah, ka mawl tut (or mawl tat) el ti chu inphat ruol annawh. Ka huoisenna le tuorselna’n tlin sien chu inzakum tak taka mi laia ka chetna hril ding tam tak a um ti in hriet thei nghal tho a, hun el raw se. ‘Hobby iem a na’ ti kha ka hriet tah a, tukhawma hlaka mi lo indawn nawk lo hai. Chun, hieng hi a na, sawt riel lovin ‘Bobby’ a hung inlar em em el a. Zakuo hei inchaw ding inla, “Bobby shirt …” an t’a. Ieng thil khawm inchaw ding inla ‘bobby hat, bobby shoe, bobby chem, bobby ngathu, bobby vawksa, bobby, bobby … nghatna ding dang a um nawh. Ka harsatna tak ruok chu kha’ng khawpa bobby a lar kha ni lovin ‘bobby chu iem a na’ ti ka hriet tlat naw kha a ni lem. Ka la mawl tluong pei.

Kum 1989 June: ‘Kawrvaipui dar ang kan sai New Delhi’ ti a, ruol u-haiin khuong le dar le an lo in-awi hlak New Delhi khawpuiah ka hei inhlum-lut tawp a. Bel ding le phen ding hrim ka nei naw leiin auto-ah ka chuong a, zan tieng dar 3-a inthawk zan dar 9 khel rawkin Mizoram House kan zawng a, kan hmu zo naw leiin Paharganj-a hotel pakhat ‘Hotel Nataraj’-ah ka riek a. Lu a’n hai mum mum el. ‘Ka la mawl zui pei’ hei ti ding inla, ka tlawmngai ve ta deu si, …

A kum nawk ka sunghai ka hang thuoi a, in chite hluoin khawsak kan hei rel tan ve tah a. Kha’ng lai khan Delhi-ah eini mi family-a um kan la tlawm a; thalai sin zawm thar le student hung thar hai khan family-hai kha an mi bel naw thei nawh a; tlangval umpui kan nei ve zing hlak.

Chun hieng hi a na, tlangval thenkhat, ze mak tak tak nei an um ti kan hung hriet ve ta pei a. Ieng leia ze danglam le mak an nei bik am a na ti lem chu kan hriet der nawh a. Anachu ‘kan la mawl zawm pei’ chu ti ta da’l ei ta.

Mawl inlakhawm a boruokin a mi chim tlat leiin hriet naw zing thei chu a ni nawh. Chuongchun, tlangval ze mak bik deu hai kha poppy product ieng ieng amanih, No 4 le thil dang dang an inrui lei a nih ti kan hung hriet tah a. Amiruokchu poppy chu iem a na? No 4 chu iem? No 3 or No 5 leh iem a danglamna? Iengkhawm hriet-a-khur kan nei nawh.

Thil pakhat ruok chu ka hriet: thang a hung thar pei a, thil thar a hung inlar ve pei a; high school ka luta inthawk hobby, bobby, poppy hai hi indawt thlapin an hung lar tung pei a nih ti hi. Kan naupang lai khan pasalin kekawr tluon pangngai an bun a. Kan tleirawl ve phing leh a zui tiel tiel a, a tawpah an ke an thuikhum tawp a. An sawp ding khawma an hlip chuong nawh a, … i hriet? An bun hul nawk thak hlak.

Kan hung tlangval tan ve a, kekawr zui kha a’n thang thei amanih ti ding khawpin, a ke bau tienga inthawkin a hung inthang a, a ar tiel tiel a. Khup zawn a tlung a. Dawrawn ang deu hin a ar thla ta lem a, ‘bell-bottom’ an tih. A’n thang chu chawl lovin a fe tung pei a, malpui chen a tlung a. Kekawr thui a awlsam pha khawp el; puonthan an chepthler a, a kap ding an chep kuol nawk a; an thui pum tawp el a nih. ‘Elephant pant’ an ti niin ka hriet. Pakhat chu ka bun ve kha tie.

La upa naw lang khawm damlai lampui suk le tung ka lo pal ve nuol tah a. Thil chi hrang hrang tuokin, mi chi tum tum ka lo hmu ve tah a. Incident mak tak tak, harsa tak tak le nuizatum tak tak hai ka lo paltlang ve hlak. Kekawk bovin sikul ka kai tan a; mani tawka tlangval lai chun vawngdawl ril tuk chawp kekawk, inches 6 zeta insang ka bun a. Amiruokchu iengkhawm a hlun tak tak a lo um nawh. Kekawr zui ei dit luot a, mani ke ei thuoi khum tawp kha, sawt ni lovin a ar ei hung dit nawk a. A sira a thuina sutin puon dang ei bel nawk a. Khawvel hi lep-le-hang a lo nih.

Amiruokchu, tu hnung hnung hin ka ngaituo kir a, ‘hobby hi chu tlawmin a danglam deu deh aw’ ka ti hlak. Iengkhawm ni sien, hobby ei ti chu inang vawng kher naw nnih a, hobby nia ei ngai dungzuiin a pawimaw dan danglam thei bawk a tih.

Dictionary ei en chun ‘hobby’ chu pastime, leisure pursuit, diversion, relaxation, sideline, fad, ti damin a hrilfie a. Chu ang peiin, mani hobby ei ziek/hril chang reading, music, football, badminton, pen-pal, eat-out, singing, carom, picnic, etc, etc, ei ti hlak bawk. Chuong a ni chun, hobby chu thil thaw (activity) ni si, ei fakzawngna or sin, (job, profession, employment) hai ni si lo a nih ti ei hmu thei a nih. Educationist thenkhat ruok chun hieng hai neka hla lem met le inthuk lem deu hlek niin an ngai. A ni ngei, a tu tu khawm ei sel nawh; a tha vawng a, indik vawng a tih. Amiruokchu dictionary meaning-a hin lungawi el lovin hei duam met inla, a khel tieng thlirin hei dak-fan met inla ei nuom a nih.

Educationist-hai ngaidan chun hobby chu ei inhawk zawng thil, tangkai si lo, hun awl khawralna dinga ei thaw hai hi ni lovin ei fakzawngna le sin pui tak (economic activity) ni kher naw sienkhawm khawsakna le insung ta dinga tangkai, mani inhawk zawng ni si, ei hun awla ei thaw chu ni lemin an hriet a nih.

Lala chun a pa remruot pawmin law a’n chuk a. A thiem thei bawk a, legal practitioner hlawtling tak a hung nih a. Amiruokchu a sin chu inhawi a ti nawh a, inhawk sarin a thaw ngai nawh. Chuleiin a hun awlah nga dil a siem a, inhawi a ti em em. Dil siem le nga vai chu a’n hnik bawk a, a hlawtling hle a. El-awna an hme hnung khawma tam tak an la zawr suok a. Kum khat sunga nga man an intel chu Pu Lala kum khat hlaw zatve a tling hiel a nih. Educationist haiin hobby an ti chu hi hi a nih.

Thenkhatin sport an inhnik a, thenkhat nawk haiin ran vai; mi dangin fak siem an lo inhnik ve thung a. Puonthui (dress-making/fashion designing), photography, acting le modelling, writing, painting le thil chi dang dang ei inhnik tawl tah a, computer ringawt buoipui khawm ei bo nawh. Mitinin inhnikna zawng ei nei seng a. Ei hawi zim leh inhnik ding ei hriet tlawm deu va; ei khaw-nghat a zau pei a, inhnik ding inzen ei hriet sa pei a nih. Amiruokchu ei la phak hla tawk naw deu ni ngei a ta, fak hmu ding chun ei inhnik zawng thil ni lo, thil dang, tlawma sawlthlak deu thaw tei dinga inngaina a la lien hle a. Hi step hi ei fe khel a hun tah.

Ei khawsakna khawvel hi a changkang ta leiin tu hmaa thil ho le tangkai lova ei ngai hai khawm fak hmu theina a hung ni zo tah a. Chuleiin, rinum ei ti zawng thaw a, damsung hun hmang zo el lovin, ei inhnikna tak kha fak hmuna’n hmang thei ta inla, ei damlai ni tawite hi hlim le thafan lem deuvin chen thei ei tih. Haryana tleirawl Saina Nehwal hi ei hriet tawl ka ring. Badminton a’n hnik a. Sawl taka a’n chuk a, a khel khawma rinum a ti ngai nawh. Tu hin (hi art. ziek lai mek hin) London Olympic-ah Quarter Final a lut chie a. Medal a lak vai chun (a lak ngei ka ring) cheng vaibelsie chu a hmu ding a chieng sa. India mi, hi Olympic-a suok hai chu Rs 40,000/pm neka tlawm lo hlawna ding SAI-ah Coach sin pek an ni bawk. Sin zawng a awlsam bik awm ngawt el. Khawlai hmuna khawm fak zawng ding sien, badminton a ni sung chu rinum ti lovin, inhawk tak le inhawi ti takin fak a hmu ding a nih.

I hobby iem a na? Fak hmuna a ni lei seka pei naw sa saa mani inhawk naw zawng thil thawnaa damsung hun hmang zo nekin mani inhawk zawng (hobby) ngei chu fak zawng na’n hmang inla, mi hamtha ei va ni ding de!

Khawvel hi chu nitin inher danglam zing a tih. Hieng thil pathum -hobby, bobby (fashion/dress) le poppy (inruithei thil phawt phawt) hai ruok hi chu um pei a tih. Chun hi laia a ropui tak chu hobby a nih.

Thil danghai –incheina thar (bobby) le inruithei (poppy) hai hi chu buoipui bek bek naw lem inla a tha. An dai sawt nawh a, bakah sietna intluntu an ni thei bawk si. Hobby ma ma ding hi a lo nih ie.