Pages

Thursday, June 21, 2012

FATHER’S DAY CHANCHIN - Ramthienghlim Varte


Khawvela  ka hmuthei Pathien Lalpa mi ruotpek chuh  nang hi i nih. Pa,  kanza che a, ka hmangai bawk che.

Kohran pawl hrang hrang kum bula inthawk kumtawp chen program hotuhaiin an mi hei siem pek a, DAY  inser dinghi ei hau em ema, a mik-a-mak ei hriet le ei hrietnaw khawm a um nuol ning a tih, ei phur dan dana ei  hmangzo khawm a tam. A kar laka mithi dam ei nei a, hotulienhai an hung nawk lem chun program siem thiem fet a tul. Nikhat lai el khan Mother’s Day ei hmang zo chauva, ei hmabak chuh Father’s Day hungthlung ding June Pathienni vawithumna hi ani ding a na. Ienganga hung intan am, iem a thiltum tak le a hmang danding tihai ei hriet theina dingin tlawmte ka hung ziek a nih.
Nunghak  Sonora Smart Dodd chuh Kum 16 mi chauh ani’n vangduoithlak takin a nu’n nau neina leiin a boral san thut el a.  A pa chuh William Jackson Smart lo sinthawmi, American Civil war lai a thuoitu pawimaw tak a nih. Chuongchun Nunghak Dodd le a unau mi pangahai chuh a pa enkawlna hnuoiah harsa taka seilienin  kawppui dang khawm zawnglova hmangai taka a pa’n a chawm lien an nih. Kum 1910 khan nunghak Dodd chuh Central Episcopal Church, Spokane, Washington khawpui a Mother’s Day thucha a ngaitlakna ah pahai tading khawma inzana le chawimawina siemve an phuzie a hriet suok a. Chuleiin, pa hmangaina inthukzie ngaituoin a Father’s Day (Pahai ni) siem a inser le chawimawina siemve chuh a pawimaw hlein a hriet a.
Chuleiin apa piengchampha June Ni 5, 1910 hi apa hrietzing dinga Father’s Day a puongdingin Rev (Dr) Conrad Bluhm Old Centenary Presbyterian Church (tu hin chuh Knox Presbyterian Church anti)-a hotu le YMCA thuoituhai inhmupuiin rawtna an siem ta a. Amiruokchuh, hun a tep-in-ter em a phuisui deuva inser ei nuom si leiin a hun hi sawn hla   met ei ta, June pathienni vawithumna ( June 19,1910) hi ni lem sien tiin an hung rawt thluk tah a.
Kohran thiempuhai leh inrawnin hi Biekin ah Father’s Day hmasa tak chuh hmang a nih. Hi ni hin YMCA member (tleirawl le tlangval) hai chun hini a inkhawmhai po po Rose par mawi takel pahai kuoma inhlan dingin an buotsai a. Pa, la dam zinghai kuomah Rose par a sen an inhlan a, Pa muol liemsan tah memberhai kuomah ruokchun Rose par a var an inhlan ve thung a, chuongchun Father’s day chuh inserin pa hai hih Kohran, khawtlang le insunga an tangkaina le hlutna thucha ngaithlain phuisui takin programme chuh an hmang  tah a nih.
Washington Governorin chuongthu chuh a hrietin a lawm em em a, Mother’s day ang bawka sawrkar hriet a puong dingin kum 1916 khan US President Woodrow Wilson kuomah thurawn a siem ta a. Ama huna hei sukfel el thei ani naw leiin kum 1924 US President Calvin Coolidge a hung ni khan  mipui kuomah National Father’s Day dinga a nuomthu a puong lang ta a.Sienkhawm, a thiltum le inserna san ngaituo lova mi tam takin sumdawngna thila hmang an ti thawngna leiin US Congress chun alo pawmpui el thei naw a. Amiruokchuh, chutaka inthawk chun June Pathienni vawithumna chuh Father’s Day tiin New York khawpui le Kohran dang dangah an hung inser ta pei a. A hung indar lien pei a, kum 1926 khan New York khawpuiah National Father’s Day Committee siem a inhmukhawm vawikhatna  an nei ta a. Sawrkarin Mother’s day ang bawka National Holiday a puongngei dingin thuthlukna an siem a, chuh theitawpa bawzui a hung ni ta pei a. Chuongchun, kum 1956 khan US Joint Congress chun June Pathienni vawithumna chuh Father’s Day  sawrkar hrietpui dingin a passed tah a nih. Chun, US President thar  Lyndon B Johnson chun  officialin National holiday dingin mi po hriet dingin kum 1966 khan a puonglang a. Chuzo hun sawtnawtea kum 1972 President Richard Nixon a hung inlal phingleh a June Pathienni vawithumna chuh Father’s Day  ni dingin namdetna suoi a kei tah a nih.
Monongah, West Virginia a December 6,1907-a thil chosuokna khur inthuk takah Pa lo ni tahai mi 210-in an hringna an chan le inzawmin  Father’s day  kum 1908 July 5, khan Fairmont, West Virginia ah Mrs Grace Golden Clayton chun alo hmangpui vea. Amiruokchuh, Kohran thuoitu le sawrkar tienga bawzuitu  an hrat tawknaw leiin hriet a hlawnaw a, sunzawm le hrilzuina a um tanaw bawk leiin nunghak Sonora Dodd hmalakna a Kohran thuoitu le YMCA hmalakna kha  Father’s day a hmang a hung ni ta pei a. Chuleiin, a bul tantu le hmusuoktu a hung ni lem  ta  a nih.
Father’s Day hi rambung hrang hranghai khawmin ursun takin an inser vea. A ni thla ruok chuh an ang tawlnaw rup a. Tuta June Pathienni vawithumna inser tu hi an tam tak. Rambung sakhuona a Kristien naw hai tak takin an lak ursun a hawi a. Hindu tamna ram hieng India, Nepalhai khawm Father’s day hi August thlatawp annawleh, September thla dettir ni ( Amavasya)-hin  an hmang ve hlak a, nu le nauha’n inthuruol takin pa an chawimawi hlak. Chuongangin khawvel hmun hrang hranga haiin ursun takin Mother’s day ang bawk khan hi ni hin chuh duottakin nu le nauhai thangruolin pahai Hotel a dam bu an fakpui a, thilpek dam an siem a. Kohran program phuisui taka siemin chawimawna le pahai tadinga  tawngtai pekna Pastorin ursun takin a nei hlak.
Kohran tinin Mother’s day ei hmangzo hun sawtnawtea Father’s Day (Pahai Ni) hmang dinga programme ei siemdan iengtinam ani tawl ka hriet vawng naw a. Tuchena ei hmangdan tlangpui hi ka ngaituoin, ei hrawsuol met amani aw ka tih. Asanchuh,  Mother’s day inserna a NU chawimawina inhlantu le petu (hmathuoitu ding chuh) an pasalhai nilovin nauhai anni lem a, nauhai khan pa leh thangruolin an thaw lem ding a na. Chuongangin Father’s day inser huna khawm inzana inhlantu, petu ding le chawimawi tu ding chuh an nuhmeihai khah nilovin nauhaiin nuhai leh thangruolin PA an chawimawi ding  kha ni lem awm tak. Nupa ( Husband and wife) in chawimawina ni ang deuvin ei hmang lem nin ka hriet a. Nuhai Ni, Pahai Ni  ei hmang reng renghin nauhai mawphurna lem vawng kui kha nulepain ei thawpek vawng lem niin an lang. Ei inlet suol deu hlek amani ding chuh. Chuleiin, nauhaiin hieng nia hin chite khawm mawphurna  neiin an inhriet ngai naw niin an lang. Children’s day a ruok chun nulepa inthuruol takin nauhai ei chawimawi ve thung ding niawm tak a nih.Hi ka hmuphakve chin a Kohranin ei hmangdan tlangpui nia ka hriet kahung zieklang ve a nih.
Father’s day hungsuok dan tlawmte eihung tarlang hi hmang tangkai dingin le a hung intan dan le Pain nau a hmangai zie, Pathiena khawm mawphurna insangtak nei a, chawimawi le inzana eiin entir ni ani leiin nuhmei le nau inthuruol takin, “Pa, imi hmangaina leiin hiengchen hih ka ni phak tah, lawmthu Pathien hmingin ka hril che. Ka ta dinga i thil nei iengkhawm inro derlova, i taksa, i lungril, i varna, i thiemna, i hratna po po inhlan a, khawvela  ka hmuthei Pathien Lalpa mi ruotpek chuh  nang hi i nih. Pa, kanza che a, ka hmangai bawk che” tiin, hi ni hin chuh Pa hmel la hmuphakhai chun an hmabulah Pathien hmingin bawk khup ei tiu. Amiruokchuh, Father’s Day hmasa tak hmang tum a YMCA thalaihaiin Rose par a sen le a var an the anga Pa hmel hmuphak talo ( kei a ziektu thangsain) Rose parmawi a VAR dawngtu ding chuh iemani zat ei um ka ring a. Chuong alo ni khawmin Pa neinawhai Pa  chuh Pathien a na, Nu neinaw hai  Nu chuh Pathien a nih ti hreseng ei ta; ei chan sengah lungawi taka Father’s Day (Pahai Ni) hih hmang tangkai seng dingin Lalpa’n tiemtuhai po po malsawm raw seh.
(9th May 2011)

No comments:

Post a Comment