MANI TAWNG NGAI HLUT

MANI TAWNG NGAI HLUT- - Rochunghnung Hmar, Aizawl

Mizoram HSA silver jubilee souvenir a, Rev. Dr. J Huoplien Neitham ziek ‘Mani nina inzapui lo ding’ ti ka zuk tiem chuh, lungrila nasatakin chona thar a mi pekin ka hriet kei a tawk tawk a, Pathienin ei nina ding ang taka a mi sie na hi ei ngaihlu nawa ei inzakpui/zapui a ni chun a mi siemtu Pathien ei hmusit niin ka hriet. Chuleiin iengang poin um inla khawm, mani nina hrea, ngai hlua, ei vawng ṭhat tlat hih a pawimaw  el ni lo in thil ṭul le makmaw a nih. Nangin i nina i ngai hlu nawa, in zapui a ni chun tukhawmin ngai sang chuong naw ni hai che, chu nekin an hnuoisie lem ding che a nih. Mani nina khawm ṭan ngam lo mi chu damtlak khawm a ni nawh, thi lem mawl raw sen.

Ei ni Hmarhai khawm hi ei nina HMAR a hin chieng ei tiu, mani hnam tawng inzapuia hnam dang ṭawng thiem le thiem naw fahran a hmang hi bansan ei tiu. I ṭawng hi nang a phuok fawm an naw ti hi hre phawt la, chun Hmar ṭawng siemtu le Hmar hnam indintu chu Khawvel hnuoi le van siemtu Pathien a nih ti hi hre bawk rawh. Chu i hriet hnunga i lan zapui a ni chun tuisik anthawk a Hmar thisen a siemtu le inkar ni tang a tih. Mani nina inphat/ṭan ngam lo leia inhawitaka ka khawsak thei na ding lo ni sienkhawm kei chun ka nina tak nia, rimsi tak a khawsak ka thlang lem. Isreal ṭhuoitu ropui Mosie kha hang en ro leh, Pharoah naunu naupa nia, inhawitaka khawsak thei a ni lai zing khan ieng tin am a um a, a hnam chanpui hai le rimsik tlang a thlang lem leiin Aigupta mihai thatin thlalera a tlan hmang dei an nawm ma nih?  Ieng lei a khang thil kha a thaw ngam ei ti chun a ninaa a chieng a, a ni na an phat san thei naw lei a nih. Chuong ang chun ei ni Hmar hai khawm hi mani ni na inphat lei a chan ṭhat ei chang thei hai khawm chan huomin ei hnam inrieng le chau ngawi ngawi dawm har dingin ṭhang har zai rel ei tiu.

Hmar i ni na khan chiengla, mi’n Hmar i ni a Hmar ṭawng i hmang leia an hmusit chea, an lo hnuoi sie che a ni khawmin lawm takin pawm el rawh, Nang an hmusit che an nawh, a siemtupa an hmusit a nih. “Pa ngaidam rawh, an thilthaw an hrietnaw leiin “ tiin, Hmar chu iem a na ti an hriet lemna dingin ṭawngtai pek lem rawh. Rev. Dr. J. Huoplien Neitham ṭawngbau ka lungril tawk em em le ei hriet seng dinga ka dit pakhat chu hi hi a nih “Ka ṭawng le ka nina chu khawlai hmuna khawm inphat nawng ka ta, ka thi tawm chen khawmin ka ṭawng chuh keimaah dam zing a tih. Pathienin kei le ka ṭawng hi ka nina ding le ka hmang dinga a mi pek a ni tlat.” A chieng ang bawk hin ei ni Hmarhai popo hi chieng in la chu ei ṭawng hi a va parvul nasa ta awm ngei de aw a! A neitu pa tak hmanin hmang ngam lo chun ieng tin am, ṭawng dang hmang han mi hung ngai hlut in, mi hung hmang pui reng an ta? Mi hai ngai hlut le hmangnuom um a siem ding ei Hmar ṭawng hi siem dingin tu ta um mek hai hin ṭhang lang ei tiu.

May 2010 khan Aizawlah sin le inzawmin kan zina, chulaia ka ruolnu pakhat chun “Aizawl a chu Hmar ṭawng hmang naw rawh, min hmusit pal an ti che” tiin Aizawl kan lut ding chen chun a min cha mawl mawla, chuong ang bawk chun December 2011 khan ka sin a transfer a ka um leiin Aizawl a umding chun kan thawk suok taa, chun kan staff pa pakhat hin “Mizo ṭawng khawm i la thiem naw a, in chukla, i thiem nawa Hmar ṭawng i hmang chun min hmusit an ti che” tin thurawn a mi pek nawk a, sienkhawm chuong thurawn ka dawng lei chun ka Hmar ṭawng hmang ding ka thul chuong der naw, in sum nekin hmang nuom na a mi pek lem tlat, Bazar, Office, Dawr ka fe changin mizo ṭawng hmang loin Hmar ṭawngin ka biek hmasa phawt lem hlak, lo hre lo mi dawn thei naw an um chang chovin mizo ṭawng hi ka hmang lem hlak. Hmar ṭawng ka hmang leia mi uksak nuom naw chu pakhat chau ka la tawng fuk, dawr khawm ka dawr naw bawk. Chuonga ka thaw hnung chun Bazar le dawr a ṭhung tam tak in Hmar i ni ? tin an min dawna, Aw Hmar ka ni ngei, kei khawm Hmar kan nawm tia mi dawn in Hmar ṭawngin an mi biek ta lem hlak chu tie. Ka Hmar ṭawng hmang leia min an mi hmusit ding a ni chun mi hmusit mawl raw sen pawi ka ti lul nawh, a san chu ka ṭawng a ni tlat an nawm.

Mani ṭawng ngai hlut ding ei ti leiin mani ṭawng chau thiem a ṭawngdang hriet der naw ding tina a ni nawh, ṭawng chu ei hriet thei zat zat hrie’ng ei tiu, a pawina a um der naw, ṭawng hriet rawn chu engthawlna pakhat a nih. Hmun tin ram tin a inzin chang, an ram  ṭawng a ei hang biek thei chu an mi lo ngainain, in thawl khawm ei inthawl deu an nawm. Chuong ang bawkin ei ni khawm hnam dang hriet ngawi ngawi han Hmar ṭawng a an mi hang biek chu lawm a um in an hawi bik an sawn naw, ngainat khawm ei ngaina pha sawt an naw. Nikhat chu train station vaihawn lai ruolhai nghak malamin phone ka thaw a, ka Hmar ṭawng hmang hrie ni naw nim, Vai Rajasthan mi hin Hmar ṭawngin ngainatakin a mi hung biek mawl mawl a, kei khawm chun ka Hmar chanpui hai ang el in ka zuk en nghal el chu tie. Chuong a ni lei chun ṭawng hi a pawi maw in a hlu em em el a nih.

A tawpna dingin Mani ṭawng ngai hluin, hnam dang ṭawng, thei zat zat thiem tum ei tiu. I hnam ṭawng kha ṭawng lai popoa mawi tak le hlu takin sie la, a danghai kha chu i nuom dan indawtin sie el ta rawh, nang a thu ni ta lem raw sen. Hmar ṭawng hi a dam zingna ding chun hnam rothil lai popoa pawimaw taka ngai a, vawngṭhat  tlat hi a nih. Hmar ṭawng hi nang le kei a phuok fawm el ṭawng an naw ti hi hrie in hlut sak zai rel lem tang ei tiu khai!

Source - Ruonglevaisuo.com